Voor het 24ste jaar op rij is door Fiwap, Carah, PCA en Inagro een voorraadonderzoek gedaan onder 208 Belgische aardappeltelers.
1. Bintje valt van het podium
Wallonië
Op basis van de 2020-zaairamingen voor Wallonië (43.716 ha consumptieaardappelen - SPW-cijfers, PAC-aangiften) bedraagt de bemonsteringsgraad op grond van het telefonisch onderzoek 17,8% van het totale areaal aan consumptieaardappelen in Wallonië.
81 telers stemden ermee in deel te nemen aan het onderzoek in Wallonië, met een representatief deel van de gebieden voor elke onderzochte provincie (Henegouwen 52, Waals-Brabant 10; Namen 11; Luik 8). Ze namen echt de tijd, sommigen van hen hebben zelfs hun laatste hectares nog geoogst.
Onder de industrierassen blijft het aantal Fontane-aardappelen groeien. Om precies te zijn is sprake van een groei van bijna 50% aan oppervlakte waarop Fontane wordt geteeld. Deze aardappel wordt geteeld door twee derde van de ondervraagde telers, Innovator (15% van de oppervlakte, stabiel) en Challenger (12%, een vermindering) wat de oppervlakte betreft ver achter zich latend.
Het aantal Bintje-oppervlakken (8%) blijft afnemen en wordt nu op de voet gevolgd door Markies (7%), waarvan het aantal juist langzaam maar zeker aan het groeien is. Het aantal Lady Claire-oppervlakken is ongewijzigd en blijft steken op 2,5%.
Alle andere rassen bezetten minder dan 0,5% van de oppervlakken, met een reeks nieuwe rassen als Heraclea, Lady Allicia, Kingsam, Maverick, Risoletto en Tiger. De rassen Royal, Divaa, Victoria, VR808 en Crisper zijn daarentegen uit het aanbod van de ondervraagde telers verdwenen.
Onder de versmarktrassen vinden we dezelfde 5 rassen op de eerste 5 plaatsen terug, maar wel in een iets andere volgorde: Hansa, Nicola, Jazzy, Alegria en Annabelle. Ook kent de lijst twee nieuwe toevoegingen: Zen en Bernadette.
Op basis van de resultaten van het onderzoek moest op 15 november 2020 nog ongeveer 1,5% van het areaal in Wallonië worden geoogst. Dit komt neer op +/- 600 ha, waarvan 0,5% als definitief verloren kan worden beschouwd.
Tabel 1: Overzicht van het aantal aardappelen per ras (percentage) dat is geteeld door de telers die in 2020 in Wallonië zijn ondervraagd:
Tabel 2: Verdeling van de rassen per provincie die een onderdeel vormen van het onderzoek:
De resultaten van het onderzoek geven aan dat het deel van de Waalse bewaaraardappelen dat in 2020 op basis van een contract worden geleverd 82% bedraagt. Vorig jaar was dit 71% en in 2018 80%. Het gemiddelde van de laatste 5 jaar is 71%.
De kleine opbrengsten van dit jaar beperken opnieuw de partijen die buiten een contract om worden geleverd. De huidige situatie ligt redelijk dicht bij die van 2018 (met 80% aan partijen die op basis van een contract worden geleverd). Dit jaar wordt 70% van de Bintje-aardappelen, 79% van de Fontane-aardappelen en 88% van de overige bewaarrassen op contractbasis geleverd.
Vlaanderen
PCA/Inagro heeft contact opgenomen met 127 telers, goed voor 4.614 ha, ofwel 8,6% van het totale areaal aan consumptieaardappelen. De vroege aardappelen laten een zeer scherpe daling van de grootte van de oppervlakken zien: deze is teruggebracht naar 7.200 ha. Vorig jaar was dat nog meer dan 9.000 ha vorig jaar. Amora domineert het segment, vóór Première.
Onder de bewaarrassen wordt de top drie gedomineerd door Fontane (58%), ruimschoots boven een hecht kwartet bestaande uit Bintje (7%), Challenger (7%), Innovator (6%) en Markies (6%, stabiel). Daarna volgen Felsina en VR808 (elk 2%).
De rassen voor de versmarkt blijven zeer marginaal vertegenwoordigd. Bijna 70% van de bewaaraardappelen (alle rassen) worden op basis van een contract geleverd. Vorig jaar was dit 62% en in 2018 was dit 72%. 62% van de Bintje-aardappelen worden op basis van een contract geleverd, 67% van de Fontane-aardappelen en 74% van de andere bewaarrassen. Het deel aan aardappelen dat de afgelopen 5 jaar in Vlaanderen op contractbasis is geleverd bedraagt gemiddeld 63%.
Op 15 november 2020 moest nog ongeveer 2,5% van de arealen in Vlaanderen worden geoogst: meer dan 1300 ha, waarvan 0,5% als definitief verloren kan worden beschouwd.
2. Belgische opbrengst van 2020 geraamd op 4,34 miljoen ton
Rekening houdend met de verhoudingen van de arealen en de opbrengsten per hoofdras, wordt de totale opbrengst van de Belgische consumptieaardappelen in 2020 (inclusief vroege aardappelen) geraamd op 4,34 mln ton (zie Tabel 3), 70.000 ton ( -1, 6%) minder dan die van vorig jaar. Dit resultaat lijkt sterk op het gemiddelde van de afgelopen 3 jaar (4,32 mln ton), en is met 220.000 ton (+ 2,9%) gestegen in vergelijking met het gemiddelde van de afgelopen 5 jaar.
De gemiddelde bruto opbrengst dat rechtstreeks van het veld (inclusief vroege rassen) is afgezet, wordt voor 2020 geraamd op 44,7 t/ha. Dit resultaat is vergelijkbaar met dat van vorig jaar en met het gemiddelde van de afgelopen 3 jaar (45,0 t/ha). De afgelopen 5 seizoenen was het gemiddelde 46,1 t/ha.
Tabel 3: Raming van de Belgische opbrengst aan consumptieaardappelen (inclusief vroege aardappelen):
(1) Bronnen oppervlakken: regionale PAC-aangiften;
(2) Bron met betrekking tot de opbrengst: Fiwap/Carah/PCA-voorraadonderzoek (behalve bij vroege aardappelen: PCA-productoppervlakken).
De opbrengst van de vroege aardappelen in 2020 wordt geraamd op 290.000 ton en die van Bintje op slechts 280.000 ton (zie ook Tabel 4). Fontane is verantwoordelijk voor meer dan 50% van de Belgische opbrengst).
Tabel 4: Oppervlakken, rendement en opbrengsten in 2019 per ras in België:
Let op: het gaat hierbij om de bruto-opbrengst van de aardappelen die rechtstreeks van het veld zijn afgezet! Een vrij laag percentage aardappelen had zichtbare schade (2 tot 5%, afhankelijk van het ras), maar de moeilijke oogstomstandigheden (eerst te droog, daarna te nat) hebben mogelijk invloed gehad op de kwaliteit (zwakke plekken, rotte plekken, enz.). De verliezen onder de bewaaraardappelen als gevolg van de moeizame beheersing van het kiemingsproces zonder gebruikmaken van het CIPC-kiemremmiddel kunnen ook groter zijn dan normaal. Wordt de komende maanden vervolgd...
De resultaten van het onderzoek bevestigen ook dat er aanzienlijke verschillen bestaan tussen de regio's, met gemiddelde opbrengsten (alle rassen samen) die in Vlaanderen 5 t/ha groter zijn dan die in Wallonië. Net als vorig jaar lieten de dit jaar in het onderzoek meegenomen oppervlakken dit ook eigenlijk al zien.
De resultaten van het onderzoek wijzen uit dat 75% van de bewaaraardappelen die die in België worden geteeld, op basis van een contract worden geleverd. Dit is een hoger percentage dan dat van vorig jaar (66%), maar wel een percentage dat vergelijkbaar is met dat van 2018 (76%). 72% van de Fontane-aardappelen wordt op basis van een contract geleverd, 88% van de Innovator-aardappelen, 76% van de Challenger-aardappelen, 66% van de Bintje-aardappelen en gemiddeld 80% van de overige rassen. Al deze percentages zijn gestegen ten opzichte van die in 2019.
3. Voorraadraming per 15 november 2020
Op 15 november 2020 zijn de Belgische voorraden van alle rassen samen geraamd op 3,25 mln ton, vergelijkbaar met die van vorig jaar en die van het gemiddelde van de afgelopen 3 jaar. Dit cijfer vertegenwoordigt 80% van de initiële bruto opbrengst. Het deel dat op basis van een contract wordt geleverd is groot (2,41 mln ton). Hierdoor blijft er slechts 840.000 ton over dat buiten een contract om wordt geleverd.
De markten zijn sinds het begin van het seizoen ongeveer 800.000 ton kwijtgeraakt, waarvan slechts 170.000 ton niet op contractbasis geleverd is (het laagste cijfer van de afgelopen 6 jaar). Het coronavirus en de oogstmoeilijkheden hebben ervoor gezorgd dat er minder aankopen buiten contracten om zijn gedaan.
Fontane: met bijna 2,0 mln ton domineert Fontane de huidige voorraden. Aangezien dit ras op een steeds grotere oppervlakte wordt geteeld, zijn de voorraden duidelijk groter dan die van vorig jaar (1,55 miljoen ton) en dan die van het meerjarige gemiddelde over drie jaar (1,42 miljoen ton).
Sinds het begin van de oogst is ongeveer 240.000 ton Fontane geoogst (waarvan slechts 60.000 ton niet op basis van een contract geleverd is), vergelijkbaar met vorig jaar (260.000 ton). De huidige voorraden vertegenwoordigen 89% van de initiële opbrengst en worden op basis van een contact geleverd (64% is op contractbasis, 25% buiten een contract om).
Innovator: volgens de resultaten van het onderzoek bevindt er zich sinds15 november 240.000 ton aan Innovator-aardappelen in Belgische opslagruimten, waarvan 220.000 ton op basis van een contract wordt geleverd en slechts 20.000 buiten een contract om. De voorraad vertegenwoordigt minder dan 60% van de initiële opbrengst, want meer dan 40% is rechtstreeks vanaf het veld afgezet en begin november.
Challenger: de Challenger-voorraden worden geraamd op 250.000 ton, bijna 2/3 van de initiële opbrengst. Het merendeel van de voorraden zijn gecontracteerd (meer dan 70%). De niet-gecontracteerde voorraden worden geraamd op 70.000 ton (ofwel 18% van de initiële opbrengst). De markten zijn tot nu toe 140.000 ton Challenger-aardappelen kwijtgeraakt, waarvan 120.000 ton op basis van een contract wordt geleverd en 20.000 ton buiten een contract om wordt geleverd.
Bintje: per 15 november wordt de voorraad van Bintje geraamd op slechts 240.000 ton, waarvan 150.000 ton op basis van een contract wordt geleverd en 90.000 buiten een contract om. Dit is nog steeds iets minder dan vorig jaar (de voorraden waren toen rond de 300.000 ton).
Sinds het begin van het seizoen zijn de markten naar verluidt slechts 40.000 ton Bintje (15% van de oorspronkelijke opbrengst) kwijtgeraakt. Vorig jaar was dat nog 100.000 ton, in 2017 nog 190.000 ton en in 2014 was dat 330.000 ton... De Bintje-markt is een nichemarkt, waarin gespecialiseerde gebruikers (met name die de aardappel gebruiken om te verwerken tot verse frites, of om er schijfjes van de maken) moeten steeds vaker contracten sluiten met telers en strijden om de kleine partijen die buiten een contract om geleverd kunnen worden.
Andere rassen (Markies, Lady Anna, fritesrassen en versmarktrassen): op 15 november is hun voorraad geraamd op 540.000 ton, 72% van de initiële opbrengst. De partijen die sinds de start van de oogst zijn afgezet worden geschat op 210.000 ton, voornamelijk op contractbasis (170.000 ton). De huidige voorraden zijn voor 80% gecontracteerd. Dit betekent dat slechts 110.000 ton buiten een contract om wordt geleverd. Voor deze rassen stabiliseerde de grootte van de oppervlakken zich de laatste jaren. Deze bedraagt zo'n 17.000 ha.
4. Conclusies
Op basis van de resultaten van het voorraadonderzoek dat op 15 november 2020 door Fiwap, Carah, PCA en Inagro een is gedaan onder 208 Belgische aardappeltelers, bedraagt de bruto nationale opbrengst van consumptieaardappelen (alle rassen) 4,34 miljoen ton.
Op het moment van het onderzoek moest nog ongeveer 1,5% van de oppervlakken worden geoogst (tussen 1.000 en 1.500 ha), waarvan 0,5% (rond de 500 ha) volgens de telers als verloren kon worden beschouwd. Bij de gemiddelde opbrengst van de bewaarrassen (45,1 t / ha) komt dit neer op een verlies van circa 20.000 ton. De Belgische opbrengst voor 2020 kan dus worden geraamd op 4,32 mln ton, een daling van 2,0%. Deze daling is het resultaat van een lichte daling van het areaal (-1,0%) en de opbrengst (-0,6%), en verliezen als gevolg van het niet oogsten (-0,4%).
Binnen de Belgische aardappelopbrengst is Fontane zeer dominant geworden met alleen 2,22 mln ton (of meer dan 50%!), terwijl Bintje slechts 6% van de nationale opbrengst vertegenwoordigt.
De gemiddelde opbrengst (inclusief de vroege dagen) kwam uit op 44,7 t / ha, een cijfer dat uiteindelijk best goed is gezien de droogte en de hittegolf die gevolgen had voor de teelt. De verschillen tussen rassen zijn groot, ten koste van Bintje, en in het voordeel van Fontane en Challenger en waarbij Innovator er precies tussenin zit. De resultaten van het onderzoek bevestigde ook dat de opbrengsten in Vlaanderen groter waren dan in Wallonië, zoals in 2019.
Op 10 november zijn de voorraden geschat op ongeveer 3,25 miljoen ton, vergelijkbaar met die van vorig jaar, 600.000 ton meer dan vorig jaar, en het gemiddelde van de afgelopen 3 jaar.
De markten wisten 1.090.000 ton aan aardappelen kwijt te raken (inclusief de vroege rassen), iets minder dan vorig jaar en vergelijkbaar met het gemiddelde van de afgelopen 3 jaar.
Ten slotte is de verwachting dat het aantal gecontracteerde partijen dit jaar aanzienlijk groter zal zijn (zowel binnen initiële opbrengst als binnen de huidige voorraden). Dit is goed nieuws gezien de onzekerheden ten aanzien van de behoeften van markten (nu en in de toekomst) die door de pandemie zijn verstoord.
Bericht uitgewerkt door Fiwap in opdracht van het Centre Pilote Pomme de Terre, medegefinancierd door de SPW. Bronnen: Fiwap (Gembloux), Carah (Ath) en PCA / Inagro (Kruishoutem - Beitem).
Voor meer informatie:
FIWAP
www.fiwap.be