Gisteren maakte de Zuid-Afrikaanse regering in de Staatscourant melding van een voorstel voor een nieuwe onteigeningswet die de wet uit het Apartheidstijdperk moet vervangen. Het nieuwe voorstel maakt de weg vrij voor onteigening ten behoeve van landhervorming. Tot nu toe kon land uitsluitend worden onteigend voor de ontwikkeling van infrastructuur en transport. Tevens creëert het nieuwe voorstel de mogelijkheid van onteigening zonder compensatie.
Het voorstel zegt dat het 'rechtvaardig en billijk' is dat er geen compensatie wordt betaald wanneer er grond wordt onteigend voor het algemeen belang in gevallen wanneer de grond niet wordt gebruikt voor het genereren van inkomsten of wordt ontwikkeld, evenals wanneer het land is verlaten.
Afwezigheid compensatie vertroebelt het water
Analisten wijzen erop dat de nieuwe wetgeving veel macht in de handen van het rechtssysteem plaatst in plaats van alleen bij de minister.
Vanwege het gebrek aan een duidelijk onteigeningsbeleid beslist de rechtbank in elk geval over een mogelijke compensatie of niet, waardoor het toch al langdurige proces nog verder wordt vertraagd. Als gevolg hiervan bestaat er grote onduidelijkheid over de toekenning van compensatie door de Zuid-Afrikaanse regering.
Een presidentiële adviescommissie heeft vorig jaar talloze aanbevelingen aan de regering gedaan met betrekking tot de landhervorming, onder meer door voor te stellen om gemakkelijk bereikbare overheidsgrond te benutten voor landhervorming.
Meer grond beschikbaar stellen
Begin deze maand maakte de minister van Landhervorming bekend dat de staat bijna 900 bedrijven zou benaderen, goed voor 700.000 hectare overheidsgrond die aan de bevolking wordt teruggegeven voor agrarische doeleinden.
De hoeveelheid land die wordt overgedragen aan zwarte eigenaren is de afgelopen jaren gedaald naar minder dan 100.000 hectare per jaar.
"We hebben geen duidelijkheid over welke grond het gaat en waar deze zich bevindt," zei Ruth Hall, een vooraanstaand landhervormingsanalist van de University of Western Cape, tijdens een radio-interview. Ze wees erop dat er weliswaar grond in zeven van de negen provincies op de lijst stond maar dat twee derde ervan zich in de provincies Limpopo en Northwest bevond. Ze stelde dat verband zou kunnen houden met de voormalige thuislanden en aangrenzende gebieden die blanke bedrijven in jaren zeventig van de vorige eeuw verkregen maar nooit echt onderdeel zijn geworden van de thuislanden.
Ze vervolgde: "Na vijfentwintig jaar democratie vindt de regering ineens 700.000 hectare beschikbaar land. Het kan niet zo zijn dat dit land voorheen onbekend was."
Dit roept vragen op over de huidige bewoners van dit land. Er is een sterke roep voor een openbaar en transparant aanmeldingsproces. Er zou een landelijk adviescomité moeten worden gevormd voor de beoordeling van de aanmeldingen.
Gelijktijdig, maar onafhankelijk van het wetsvoorstel, wordt er onder invloed van het ANC en EFF in het parlement aangedrongen op het wijzigen van sectie 25 van de grondwet, de eigendomsclausule. Er is een parlementaire commissie die dit onderzoekt.
Zuid-Afrikaanse president probeert bevolking te kalmeren
President Cyril Ramaphosa heeft een verklaring gegeven over de recente moord op een jonge boer. Dit was de meest recente moord op een boerenbedrijf en de aanleiding voor de incidenten tijdens de hoorzitting van de verdachten.
Hij bevestigde dat de afschuw over de moord terecht was en benadrukte de waarde van de agrarische sector voor Zuid-Afrika, die volgens hem een integraal onderdeel van de economie van het land is.
"De agrarische sector produceert het voedsel dat we eten. De gewelddadige aanvallen op agrarische bedrijven vormen niet alleen een bedreiging voor de veiligheid op het platteland maar ook voor de voedselzekerheid in ons land."
Hij wees erop dat Zuid-Afrikanen net zo geschokt zouden moeten zijn over de vele andere inwoners van het land die ieder jaar door geweld om het leven komen.
Hij zei ook dat in tegenstelling tot wat sommige lobbygroepen beweren de moordpartijen op agrarische bedrijven geen etnische zuivering zijn. "Ze hebben geen raciaal motief maar zijn criminele daden en dienen als zodanig te worden behandeld."