De coronacrisis stelt iedereen in de voedselketen, van de boeren aan het begin tot de horeca- en festivalwerkers aan het eind, voor een enorme uitdaging. De eerste zit zonder werkers en de laatste zonder werk. De seizoenarbeiders willen van deze twee grote uitdagingen één oplossing creëren. In een serie portretten stelt Flevo Campus de seizoenarbeiders aan je voor en ontdek je waar hun stadse voedselperspectief en het werken op het Flevolandse boerenland samenkomen. In dit verhaal: seizoenarbeider Eelke.
De Seizoenarbeider
Eelke de Gelder (33) werkte de afgelopen jaren als docent Global Health aan de Universiteit van Maastricht, maar wilde die focus op gezondheid uitbreiden met kennis over landbouw en voedselsysteem. Vorig jaar oktober trok hij daarom met de fiets naar Frankrijk om daar te gaan werken bij boeren. Toen kwam corona en moest hij terug naar Nederland.
Links Eelke en rechts Eric. Foto's: Maarten Kuiper.
De boer
Eric Hooiveld is derde generatie akkerbouwer in Flevoland. Zijn opa begon als pionier op een bedrijf in de Noordoostpolder in de jaren '50. Erics vader zette het voort hier op de Meerkoetweg in Lelystad. Sinds 2016 teelt Eric biologisch onder meer pompoenen, uien, aardappels, suikermaïs, haver en wortels. De pompoenen die vandaag geoogst worden gaan naar verwerker Van de Weerd in Lelystad. Daar worden ze komende winter verwerkt en gaan daarna naar een Aldi of Lidl in Duitsland, en worden vanuit daar weer gedistribueerd.
Van Frankrijk terug naar huis
Het is een warme dag begin september na weken vol regen. Fel oranje pompoenen in het veld worden door twee ploegen van de stengel losgesneden en verzameld in grote bakken, die in een treintje voort worden getrokken achter kleine trekkers.
Eelke: "Ik ben opgeleid in de gezondheidswetenschappen en werkte de afgelopen jaren als docent Global Health aan de Universiteit van Maastricht. Ik merkte dat ik die wereld enigszins benauwd begon te vinden, dat ik meer wilde weten over de verbinding tussen gezondheid, landbouw en het voedselsysteem. Ik had een tijdelijk contract, dus toen dat afliep besloot ik een andere route te gaan bewandelen. In oktober vorig jaar heb ik mijn huis opgezegd en ben ik als vrijwilliger gaan werken op verschillende boerderijen in Frankrijk, via het online platform WWOOF (Worldwide Opportunities on Organic Farms)."
"Toen corona begon kwam er een bericht van WWOOF Frankrijk dat er geen nieuwe mensen op de boerderijen werden geaccepteerd en moest ik naar Nederland. Via de seizoenarbeiders kon ik gelukkig toch weer bij boeren komen werken en kijken hoe het voedselsysteem functioneert en ook nog wat geld verdienen. Dat moet immers op een gegeven moment ook wel weer gebeuren."
Geen paysans te vinden
"Ik ben zelf vooral benieuwd naar hoe de toekomst van duurzame landbouw er uit kan komen te zien. Bijvoorbeeld: hoeveel mankracht je moet inzetten op het land als je minder diesel zou willen gebruiken. Wat kost dat? Onder welke omstandigheden moet je dan werken? Maar ook: hoe vermarkten boeren hun producten? Hoe kun je op andere wijze dan de grootschalige markt producten verkopen? In Frankrijk bijvoorbeeld heb je nog veel boeren die alles via lokale kanalen verkopen. Nog echt de oude 'paysans'. In Nederland heb je die eigenlijk niet meer, dat vond ik echt boeiend om te zien in Frankrijk."
"Dit werk bevalt goed. Zeker in combinatie met de Oogstcamping. Je wereld wordt even heel klein, maar wel met een heleboel erg leuke mensen. Het werk zelf is niet per se heel enerverend, maar omdat je met die mensen bent, wordt het leuk. En ondertussen praat ik af en toe met de boer, waardoor ik elke dag wel weer iets leer. Hoe hij kiest welke gewassen hij meeneemt in zijn teeltplan, op basis van vruchtwisseling, vraag uit de markt, en wat überhaupt goed groeit in deze bodem. Dat is dan alweer iets ingewikkelder dan ik dacht."
"Ik heb de hoop om ergens in de toekomst aan de slag te gaan als onderzoeker die de vertaalslag kan maken van de wetenschap en praktijk van de boer naar de politiek. Zo kan beleid zo goed mogelijk aansluiten op de realiteit van de landbouw."
Boer Eric Hooiveld over werken met de seizoenarbeiders:
"In deze periode [begin september] wil ik pompoenen oogsten, aardappels rooien, uien rooien, veel dingen tegelijk. Om dat werk toch wat sneller klaar te krijgen, heb ik een behoorlijk grote groep tijdelijke arbeidskrachten hier op het land. Met name dit werk, de pompoenen lossnijden en rapen, is erg arbeidsintensief. Ze raken ontzettend makkelijk beschadigd, dus dat moet je zien te voorkomen. Een pompoen is eigenlijk een bal met water. Als je die beschadigt, blijft zo'n wondje lekken en gaat dan rotten. Dat gaat in de kist van de winter door en tast ook andere pompoenen aan. Daardoor kan je veel van je oogst verliezen. Dus ze moeten voorzichtig zijn bij het snijden, bij het oprapen en bij het in de kist leggen. Daarom heb je zoveel mensen nodig, want machinaal valt het op dit moment nog niet mee om goed te doen. Als dat eenmaal zover is, sta ik daar op zich wel voor open om te experimenteren met machinaal oogsten. Aan de andere kant is het ook wel weer gezellig met zoveel mensen op het land."
"Ik werk meestal met uitzendbureaus voor deze pieken in de arbeid. Ook nu, we hebben hier mensen uit Polen, Roemenië en Bulgarije. Er zit een Spanjaard bij en een Portugees. Dit jaar werd via via gevraagd of we extra mensen konden gebruiken via De Seizoenarbeiders en dat wilde ik wel proberen."
"Het is opeens een heel ander soort mensen om je heen. Normaal is het of boerenpraat met collega’s, of mensen die weinig Nederlands of Engels spreken waardoor je juist minder communiceert. Nu hoor je opeens wat anders, wat deze mensen doen, wat ze denken van de landbouw. Ze zijn ook echt geïnteresseerd naar wat wij hier doen, en vragen nadrukkelijk om meer informatie. Het is leuk om met een blik van buitenaf naar je eigen bedrijf te kijken."
"Als we zo'n groep weer kunnen krijgen werk ik volgend jaar graag weer met De Seizoenarbeiders. Ik vind het echt leuk met deze mensen, je hoort weer eens andere verhalen en ideeën."
Benieuwd naar de missie en het werk van De Seizoenarbeiders? Of je ook aanmelden als boer? Kijk voor meer informatie op www.deseizoenarbeiders.nl