De wereldmarkt voor tomaten kenmerkt zich momenteel door onzekerheid. Veel telers en handelaren kijken met spanning hoe de vraag zich na de Paasdagen gaat ontwikkelen. Nu lopen de prijzen voor tomaten nog op, maar gaat dat ook zo zijn na Pasen?
In veel landen in West-Europa en Noord-Amerika staat het seizoen weer op het punt van beginnen en neemt het aanbod van tomaten toe. De handelaren moeten het momenteel hebben van de retail en de verwerkende industrie. De horeca ligt stil en vooral de Nicheproducten krijgen daardoor de klappen. In hoeverre de prijzen momenteel stijgen en dalen hangt sterk af van de ‘Hamstergolf’ bij de bevolking en die is per land verschillend.
Nederland: “traag op gang komen producties geluk bij een ongeluk”
Zoals het nieuws over corona zich niet laat voorspellen, is dat ook met de tomatenmarkt zo momenteel. De markt is heel onrustig. Waar vlak na het inslaan van de coronabom in Nederland in week 12 er keihard gehamsterd werd met oplopende prijzen, volgde daarna al snel een dip, verzadiging van alle voorraden en stortten de prijzen in. Nu met de Paasvraag lopen de prijzen weer iets op, maar iedereen houdt zijn hart vast wat er na Pasen staat te gebeuren.
Geluk bij een ongeluk is dat de Nederlandse producties traag op gang zijn gekomen. Weinig licht in januari en februari zette een rem op vruchtaanleg en daardoor zijn de volumes in tegenstelling tot andere jaren nog beperkt van omvang. Wat er momenteel aan aanbod is, loopt dus (nog) goed weg, onder andere ook naar een traditioneel belangrijke markt als Duitsland. Tegelijk met de beperkte producties in Nederland is ook de aanvoer uit Spanje, als gevolg ook van alle coronaproblemen daar, beperkt en de aanvoer vanuit Marokko, zo bleek eind maart al, stokte eerder dan gebruikelijk vanwege alle virusperikelen.
Over een week of 5-6 is de verwachting dat de grotere producties echt los gaan komen en dan is de vraag wat de markt dan gaat doen. Koffiedikkijken voorlopig. Wel overduidelijk is dat het met name de specialties zijn in tomaat, net als in andere productgroepen uit de kas, waar de hardste klappen vallen. Storten is hier ook (helaas) aan de orde van de dag nu de horeca dicht is en verre bestemmingen zoals het Midden-Oosten en de Verenigde Staten niet bereikt worden. De grotere segmenten, de echte retailproducten, lopen beter weg, waarbij de retail kiest om extra schapruimte voor bulkproducten in te ruimen en specialties daar dan ook niet op schapruimte hoeven te rekenen. Het lijntje waarop qua prijsvorming wordt gebalanceerd is ondertussen dun en er zou zelfs op Tweede Paasdag, als er niets verkocht wordt maar er wel geoogst wordt, al van het spreekwoordelijke lijntje afgevallen kunnen worden.
België: “hamsterfase in elk land weer anders”
Voor de tijd van het jaar waren de prijzen in België over de hele tomatenlinie in week 13-14 ‘behoorlijk’. Iets ‘chauvinistischere’ kopers zouden daarvan mede de oorzaak kunnen zijn. Traditioneel ziet men richting Pasen de prijzen vanaf deze donderdag zakken nu al het bevoorraden is gedaan en de export, voor zover die mogelijk is, ook al heeft plaatsgevonden. Het hamstereffect dat in Nederland en België achter de rug is, heeft in andere Europese landen op andere momenten plaatsgevonden met soms dus meer vraag uit die hoek(en).
Gehoopt wordt op stabilisering van de markt en daar ziet het voorlopig ook wel naar uit met de beperkte volumes zoals ook in Nederland het geval is vanwege trage groei als gevolg van weinig licht in januari en februari. Toch blijft het de vraag wat er gaat gebeuren gezien ‘niemand echt ervaring heeft met wat er wereldwijd nu allemaal gaande is’.
Duitsland: Binnenlands product in grote volumes beschikbaar
In Duitsland neemt het volume aan binnenlands product nu zienderogen toe. Sinds deze week wordt het volledige tomatensegment in grote hoeveelheden geoogst en op de markt gebracht. Door het gebrek aan zon in januari en februari liep het seizoen een lichte vertraging op, het mooie weer van de afgelopen weken zorgt er echter voor dat deze achterstand in rap tempo wordt ingelopen. “Over de gehele linie rekenen we dan ook met goede volumes en een dito productkwaliteit”, aldus Carsten Knodt, kasteler bij Landgard. Het Duitse AGF-concern teelt vruchtgroente op ca. 120 ha. Ook in andere tuinbouwregio’s als Knoblauchsland (regio Neurenberg), Brandenburg en Mecklenburg-Voorpommeren is de tomatenoogst inmiddels in volle gang.
Desalniettemin spelen ook Nederlandse en Belgische tomaten uit belichte teelt nog altijd een voorname rol op de Duitse markt. Met name in de retail en op de groothandelsmarkten in het Ruhrgebied zijn het met name tomaten uit de buurlanden die in grote volumes worden verhandeld. Qua prijsstelling heeft de Corona-uitbraak voor extreme marktschommelingen gezorgd: Halverwege maart schoten de prijzen voor standaard-groente, waaronder tomaten, acuut de hoogte in. Nu inmiddels het gros van de Duitse deelstaten de horeca heeft gesloten, moet dit product elders worden afgezet en zakken de prijzen logischerwijs omlaag. Dit beeld verschilt echter weer per deelstaat.
Frankrijk: regering roept op om Franse tomaten te kopen
In deze tijden van crisis heeft de Franse regering de nadruk gelegd op het consumeren van Franse producten. Er is dan ook een grote vraag naar tomaten van Franse bodem. De prijzen zijn zelfs tot boven de 3,00 €/kg gestegen die er voor trostomaten wordt betaald. Om die redenen verkopen ook veel Nederlandse handelaren hun tomaten in Frankrijk. Vraag is er ook nog altijd naar de Spaanse tomaten maar door weersomstandigheden en problemen in de logistiek en arbeid is er minder volume present.
Spanje: veel vraag en hoge prijzen, maar hoe moet het na Pasen?
Het seizoen in Spanje is op dit moment in volle gang en startte eerder dan in voorgaande jaren. De verkoop van tomaten is sinds de uitbraak van het coronavirus gestegen in de retail met 20%. De tomaat is immers een product dat breed toepasbaar is in de keuken. Toen in de eerste weken in een aantal landen de mensen begonnen te hamsteren steeg de verkoop van tomaten op sommige dagen met 180%. Na die weken stabiliseerde de vraag zich enigszins. De verkoop is nog altijd hoger dan normaal rond deze tijd van het jaar maar de exporteurs zijn bedachtzaam. Verkoop is meestal hoger voor de Pasen, men is vooral benieuwd wat er na de Pasen gaat gebeuren.
Door de protocollen om afstand te bewaren, hogere productiekosten voor de telers en een gestegen vraag zijn de prijzen gestegen en is er meer beweging gekomen op de vrije markt buiten de vastgestelde programma’s. De meeste centjes worden neergelegd voor de pruimtomaten, cherrytomaten en cocktailtomaten. De losse tomaten en trostomaten zijn goedkoper. Het is moeilijker geworden om tweede klas tomaten te verkopen nu de horeca dicht is.
Italië: prijs voor tomaten stemt telers tevreden
40% van de tomatenproductie in Italië ligt in Sicilië. Een teler die deelneemt aan het geïntegreerde ziektebestrijdingsprogramma is tevreden over de verkoop van zijn trostomaten die weggingen voor een gemiddelde prijs van 0,63 €/kg. Ondertussen blijft hij bezig met de oogst van cherrytomaten (1,20 €/kg), Piccalilly (0,90 €/kg) en pruimtomaten (1,25 €/kg). De productieprijzen zijn rond deze periode redelijk hoog en de kwaliteit van de tomaten is zowel in kwaliteit als kwantiteit goed, vooral dankzij de milde winter. Op de groothandelsmarkt in Vittoria worden de pruimtomaten tegen 2,61 €/kg verkocht, de cherrytomaten tegen 1,50 €/kg, de gladde, ronde tomaten tegen 0,95 €/kg en de mini-pruimtomaten aan de prijs van 1,87 €/kg.
In Noord-Italië is de oogst momenteel in volle gang. Een aantal telers werken hier met teelt op water in hun kassen en zien dat de kwaliteit van hun tros-, cocktail- en cherrytomaten groot is. De verkoop verloopt normaal richting de retail toe al worden er wel moeilijkheden gemeld in de verkoop naar de groothandelaren. In centraal-Italië neemt de vraag naar tomaten tussen midden april en eind mei sterk toe. “In mei starten we met de oogst van het lokale product,” vertelt een teler. “Dan daalt de vraag naar tomaten weer maar zien we ook een reductie in de aanvoer van tomaten. De situatie is dit jaar wel anders voor de gekleurde tomaten die normaal bedoeld zijn voor de catering. De vraag komt niet van de grond en de prijzen dalen.”
Zuid-Afrika: sterke prijsstijging voor tomaten
De prijs voor tomaten is de laatste week gestegen met 58% en bereikt daarmee een gemiddeld prijsniveau van 0,49 €/kg (9,68 ZAR) door de lage volumes op de markt. Men verwacht dat deze hoge prijzen nog voor twee weken stand blijven houden. Sommige regio’s in Limpopo staken de productie nu de herfst in aantocht is terwijl een regio als Komatipoort (dicht bij de grens met Mozambique) de winterproductie start. Zuid-Afrika heeft een complete continuïteit van de voorraden met productieregio’s voor tomaten over het hele land verspreidt, vooral vollegrondsteelt. Alleen rond East-London (Oostkaap) is er beschermde teelt in tunnels. Steeds meer vollegrondstelers schakelen echter over op de teelt onder netten. De verschillende productieregio’s overlappen elkaar steeds meer waardoor de prijsfluctuaties steeds kleiner worden.
Verenigde Staten: “mensen kopen toch minder dan McDonald's”
Er zijn momenteel genoeg tomaten voor handen op de Amerikaanse markt. De voorraden komen zowel uit het binnenland als uit buurland Mexico. Dat ruime aanbod aan tomaten heeft te maken met een verschuiving in de vraag, of beter gezegd, het wegvallen van de vraag uit de foodservice en catering. Een paar weken geleden werd er meer afgezet in de supermarkten maar na de ‘hamstergolf’ is het nu weer rustiger op de markt, lang niet alle voorraden kunnen ook worden afgezet in de retail. “Mensen kopen nu immers niet de hoeveelheden die McDonald's wel koopt,” vertelt een teler uit Texas. Hij verwacht dat in de retail de vraag weer oppakt naar zijn tomaten. Over de prijs is hij kort. “Je kan op het moment betalen wat je maar wilt.”
Canada: telers bezorgd over de vraag uit de markt
In Canada neemt de productie in de kassen weer toe. De piek in het seizoen ligt tussen eind mei juli. De eerste schattingen voor de volumes van dit seizoen zijn te vergelijken met vorig jaar. De prijzen zijn dat ook. Toch is ook de vraag op de markt een reden van zorg voor de telers. De online verkoop is dan wel gestegen. Ze zien dat voor de producten uit de kassen de verkoop wat trager verloopt. Er wordt ook minder frequent gekocht in de supermarkten door mensen omdat ze het bezoek aan de supermarkten zoveel mogelijk proberen te beperken wat ook zijn invloed heeft in de verkoop van tomaten. De verwachtingen voor de toekomst zijn moeilijk te maken. “We bevinden ons op het moment op onontgonnen wateren,” vertelt een teler.
Mexico: export naar VS wordt niet gehinderd door coronavirus
Minder Romatomaten komen er dit jaar uit Mexico door enerzijds de weersomstandigheden en door minder aanplantingen omdat er veel onzekerheid was over het nieuwe Suspension Agreement op tomaten in de Verenigde Staten. Hoewel de prijzen op het moment het laagste niveau hebben bereikt sinds de start van 2020 is dat een normale ontwikkeling in het seizoen. De inspecties bij binnenkomst in de Verenigde Staten gaan ondanks het virus nog altijd door en dus blijft export mogelijk.
China: cherrytomaten groeien in populariteit
In China zijn er veel gebieden waar tomaten worden geteeld, daardoor is de toevoer voor tomaten erg groot. Momenteel komen er veel tomaten uit Sichuan, Yunnan, Shandong, Shaanxi en Gansu. Hierdoor is er genoeg aanbod op de markt. De logistiek blijft een uitdaging op het moment waardoor de verkoop iets langzamer loopt. De moeilijkheden in het transport zijn nog een nasleep van het coronavirus.
De prijs is aardig stabiel gebleven de afgelopen maanden en dat is positief voor de markt. Omdat voor veel productie gebieden het nieuwe seizoen op gang komt, wordt de piek van toevoer in juni verwacht. Momenteel worden er nog veel grote tomaten geteeld, maar cherrytomaatjes nemen snel in populariteit toe op de Chinese markt. De vraag is hoog en er wordt veel in geïnvesteerd om de productie hiervan verder te verhogen. Zo zijn er ook veel nieuwe kassen bijgebouwd om de kwaliteit en toevoer te verbeteren en zo te voldoen aan de vraag voor cherrytomaatjes.
Australië: prijs voor trostomaten lager door meer volume
De waarde voor tomaten is in het seizoen 2018-2019 gestegen met 11%, het volume daalde met 3% in hetzelfde jaar. 53% van de totale productie is bedoeld voor de versmarkt, de overige 47% belandt bij de industrie. Van de 469.199 ton in het genoemde seizoen werd er 1.000 ton geëxporteerd en 899 ton geïmporteerd. Belangrijkste variant blijft de veldtomaat (41%) gevolgd door de Large Truss (35%), Cherrytomaat (21%) en Roma (3%). Een van de grootste telers van tomaten in de glastuinbouw meldde dat de huidige productie goed verloopt ondanks de lage prijzen van november tot januari. In februari en maart namen de prijzen weer toe. Voor trostomaten liggen de prijzen in het algemeen lager omdat er meer aangeplant is. Door de droogte in het zuiden van het land stegen de prijzen af en toe sterk. Men merkt niet dat de prijzen zijn gestegen door hamstergedrag in de Australische retail.
Voor volgende week: Overzicht wereldmarkt avocado