In Duitsland ging er in 2019 voor bijna 12 miljard euro aan biologisch geteelde producten over de toonbank, circa 9,7 procent meer dan in het voorgaande jaar. Tegelijkertijd stellen lokale directe verkopers momenteel een duidelijk gestegen vraag vast. Dirk Gieschen, landbouwdeskundige en initiatiefnemer van de website agrar-trends.de, legt in een interview de achtergronden van deze twee trends uit en de samenhang met de coronapandemie.
Welke rol spelen lokaal geteelde levensmiddelen in tijden van de coronapandemie?
Dirk Gieschen: De Duitse Bonsregering heeft de landbouw in het kader van het coronapakket uitgeroepen tot systeemrelevante infrastructuur. Het doel is het veiligstellen van de levensmiddelketen van de primaire productie tot aan de consument. De focus ligt dus op een goed functionerende levensmiddelverzorging door een regionale landbouw, die ook wat betreft de inkoop zo zelfvoorzienend mogelijk is. We zien momenteel hoe moeilijk een dergelijke crisissituatie voor andere landen is die een geringe zelfverzorgingsgraad hebben en sterk afhankelijk zijn van de wereldmarkt.
Welke uitwerkingen heeft de coronacrisis op de aankoopbeslissingen van de consumenten in de categorie levensmiddelen?
Dirk Gieschen: Veel consumenten wordt momenteel duidelijk hoe belangrijk het versterken van lokale aanbieders is, om ook in crisistijden de beschikbaarheid van bepaalde levensmiddelen veilig te stellen. Dat het goederenverkeer aan de grenzen aan het begin van de coronacrisis niet helemaal zonder verstoringen liep, heeft laten zien hoe belangrijk een hoge zelfverzorgingsgraad is. Boerderijwinkels en andere directe verkopers - in het bijzonder die hun productassortiment reeds online aanbieden - zien momenteel een abrupte stijging van de vraag. Veel consumenten kopen momenteel heel bewust lokaal om de landbouw en de directe verkopers in de buurt te steunen.
Heeft deze ontwikkeling ook invloed op de stijgende vraag naar biologisch geteelde levensmiddelen?
Dirk Gieschen: Voor de gestegen vraag naar bio-producten zie ik andere redenen. Naast een trend onder koopkrachtsterke doelgroepen richting bewust natuurlijke voeding groeit er momenteel een generatie van jonge mensen die kritisch naar de bestaande systemen kijken en hier hun vraagtekens bij zetten. Dat geldt niet alleen voor milieubescherming en de 'Fridays for Future'-beweging, maar ook voor het thema duurzaamheid in z'n algemeenheid. 'Bio' is in deze doelgroep populair. Precies deze generatie maakt inmiddels - en in de toekomst in duidelijk toenemende mate - eigen aankoopbeslissingen onder precies deze aspecten. Ik verwacht daarom voor de komende jaren een duidelijk stijgende vraag naar biologisch geteelde producten.
Wat betekent deze trend voor de Duitse landbouw - wordt het politieke doel van "20 procent biologische landbouw in 2030" daarmee sneller bereikt?
Dirk Gieschen: Precies deze ontwikkeling valt te verwachten. Het biologische landbouwareaal is in de afgelopen tien jaar bijna verdubbeld. In 2019 werd de grens van 10 procent voor het eerst overschreden. Voor de volgende verdubbeling zijn echter nog zeer hoge groeipercentages nodig. Vanuit de consumentenkant en ook vanuit de levensmiddelenhandel groeit de belangstelling voor bio-producten toenemend. Nu is het aan de politiek om ervoor te zorgen dat deze bio-producten toekomstig ook voor een groot deel uit Duitse biologische landbouw komen en niet om kostenredenen geïmporteerd worden. Hiervoor moeten de telers van de politiek en van de distributeurs randvoorwaarden krijgen waarmee ze de overstap ook financieel kunnen bolwerken. Ik ben er zeker van dat juist bij een generatiewisseling veel landbouwbedrijven open staan om over te stappen. Maar veel aankomende bedrijfsleiders zijn bang om van de regen in de drup terecht te komen en dat ze als bio-teler onder dezelfde prijsdruk komen te staan die ze eigenlijk wilden ontvluchten. Dat is een belemmering voor de groei van de biologische landbouw in Duitsland.