Franschhoek Valley is het belangrijkste teeltgebied voor pruimen in Zuid-Afrika en ondanks het feit dat het in Franschhoek gevestigde teeltbedrijf Freshness First de voorbije drie seizoenen minder pruimen heeft verwerkt als gevolg van slechte weersomstandigheden, is marketingmanager Jan Hoon ervan overtuigd dat de categorie altijd een belangrijk onderdeel van het bedrijf uit zal blijven maken.
Pruimen worden over de verpakkingslijn getransporteerd
Freshness First vermarkt steenfruit (pruimen vormen ongeveer de helft van de huidige aantallen), easypeelers, citroenen, kaki's en granaatappelen. Deze laatste categorie heeft het steeds moeilijker als gevolg van de toenemende concurrentie uit Peru.
In de regio Klein Karoo heeft er een verschuiving plaatsgevonden van de conservenindustrie en wijnbouw naar de teelt van exportgewassen. Het teeltareaal is stabiel gebleven maar dankzij de aanplant van nieuwe rassen zijn de opbrengsten per hectare wel toegenomen.
Zowel Franschhoek Valley als Klein Karoo zijn geweldige teeltgebieden voor pruimen en hebben ieder hun eigen specifieke rassen die aangepast zijn aan het klimaat. Goede opbrengsten per hectare zijn de voornaamste eis om te kunnen overleven," zegt Jan. Hij merkt op dat er veel druk vanuit de markt is voor de teelt van rassen met betere smaakeigenschappen. "We richten ons daarom in toenemende mate op roodvlezige pruimenrassen."
Het bedrijf gelooft in een evenwichtige mix van 'bankers'. Dit zijn de rassen die stabiele inkomsten opleveren en als het ware de ruggengraat van het bedrijf vormen en meer risicovolle, nieuwe 'niche'-rassen, die beantwoorden aan de trends op de markt.
Charl Stander, hoofd technische en kwaliteitscontrole bij Freshness First (rechts met een doos pruimen), legt uit dat telers zich laten leiden door de kwaliteit en het aanpassingsvermogen van de bomen bij de keuze voor nieuwe rassen.
"Het is niet altijd zo dat de beste prijs ook de hoogste inkomsten voor een bedrijf oplevert. Als je kijkt naar rassen die gemiddelde prijzen opleveren met opbrengsten van 40 ton per hectare en die geen interne kwaliteitsproblemen hebben, dan ben je hiermee wellicht beter af dan met speciale rassen die hoge prijzen opleveren maar waar je ook maar 20 ton per hectare van kunt oogsten, hoge royalty's voor betaald en meer kans loopt op kwaliteitsclaims. Het is de keuze die onze telers moeten maken."
Piek pruimenseizoen heeft zich verplaatst naar middellate en late rassen
In West-Europa is minstens 80% van de volumes van Franschhoek bestemd voor retailprogramma's en slechts een zeer klein deel voor de vrije markt. In Oost-Europa levert het bedrijf aan kleinere handelaren die retailketens in Oost-Europese landen bevoorraden. "Het Midden-Oosten is een verhaal apart. In deze regio handelen we veel met één bepaalde klant. Ook in het Verre Oosten is dit het geval. Onze toekomst in Europa staat in het teken van schapruimte. Ieder jaar zien we het verschil tussen de retail- en groothandelsprijzen groeien. Voorheen viel er vaak meer te verdienen op de groothandelsmarkt maar momenteel is er een grote kloof, met name voor producten die niet in het seizoen zijn. Of je ontvangt een redelijke prijs of je wordt afgemaakt in de groothandel."
De wereld ziet er totaal anders uit dan twintig jaar geleden, toen Europese handelaren met ingehouden adem stonden te wachten op het moment dat Zuid-Afrikaanse steenfruit weer op de markt kwam. "Vroeger was de afzet van pruimen in de aanloop naar Kerst zeer goed maar nu merken we dat klanten minder fruit afnemen om ruimte te creëren voor promoties van Europees fruit. We proberen in tegenstelling tot in het verleden dan ook meer seizoenfruit te exporteren."
Charl voegt eraan toe dat er een verschuiving gaande is van vroege naar middellate en late rassen, wat tot uitdrukking komt in de nieuwe rassen, waarvan het seizoen van januari tot aan de start van het seizoen op het noordelijk halfrond loopt. "Onze pruimenexport piekt tegenwoordig omstreeks te tweede en derde week van januari. Dit fruit bereikt de Europese markt eind januari. De eerste pruimen werden in week 46 verladen."
Een andere verandering is de groeiende weerstand tegen plastic verpakkingen, een trend waar het bedrijf zich wel in kan vinden. Met name in Duitsland heeft dit geleid tot een lagere afzet van voorverpakt kleinfruit en de levering van fruit in grotere maten voor papieren trays of de losse verkoop. Charl vertelt dat de werkgroep plastic verpakkingen van de steenfruitsector voortdurend op zoek is naar verpakkingsoplossingen waarin minder plastic is verwerkt. Hij voegt eraan toe dat meer dan 50% van het plastic dat het bedrijf gebruikt in Europa aangemerkt wordt als milieuvriendelijk.
Proef met aanplant Rojo Brilliante kaki's
De kakisector in Zuid-Afrika heeft het moeilijk omdat het areaal krimpt er er nauwelijks bomen beschikbaar zijn. De inkomsten uit de kakiteelt behoren vandaag de dag tot de laagste binnen de fruitsector. "In Europa is er sprake van een sterke afname van de vraag naar het Sharonfruitras Triumph en neemt de voorkeur voor het Spaanse kakiras Rojo Brilliante alleen maar verder toe."
Zijn collega voegt er het volgende aan toe: "Er is meer vraag naar dit ras wat voornamelijk te danken is aan het uiterlijk ervan want wij blijven van mening dat Sharonfruit een betere smaak heeft en ook langer houdbaar is."
Het bedrijf is twee jaar geleden begonnen met het aanplanten van Rojo Brilliante maar ondervond hierbij problemen met de Lotus onderstammen die het uit Spanje importeerde. De ontkieming bedroeg minder dan 10%. Momenteel wordt er geëxperimenteerd met het enten op een Virginiana-onderstam die ook voor het ras Triumph wordt gebruikt.
"Zo'n 60% van onze kaki's zijn bestemd voor Duitsland en verder zetten we binnen Europa vrijwel geen kaki's af. 10% wordt naar het VK geëxporteerd, 5% naar Rusland, 5% naar Canada en 10% tot 15% naar het Midden-Oosten."
Justus Siebrits, Charl Stander en Jan Hoon van Freshness First
Easypeelers en citroenen
Het aandeel easypeelers en citroenen, die voornamelijk in de regio Klein Karoo worden geteeld, is de afgelopen jaren gegroeid. Momenteel vormen deze producten 50% van onze totale oogst. Met name citroenen doen het de laatste jaren goed en leveren recordprijzen op. "Gezien de sterke toename van de teelt op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond verwachten we dat de prijzen echter steeds verder onder druk zullen komen te staan," legt Jan uit.
Het bedrijf vermarkt het mandarijnenras Tango evenals een paar oudere rassen, waaronder Clemenules en Miho Wase Satsuma's. "Momenteel worden vrijwel alle mandarijnenrassen die we in Zuid-Afrika telen onder licentie geteeld. Als je het mij vraagt, is er niet zoveel verschil in prijs en smaak," zegt Jan. "Er zijn op dit moment echter geen vrije, productieve mandarijnenrassen beschikbaar voor telers in Zuid-Afrika."
Beperkingen markttoegang
In Zuid-Afrika is de fruitsector op zichzelf aangewezen als het aankomt op het krijgen van toegang tot nieuwe markten. "Aan bepaalde bilaterale problemen kunnen wij als sector niets veranderen en we zouden dan ook graag zien dat de regering wat meer deed om markten te openen. Zo wacht de perensector al lange tijd op onderhandelingen om toegang tot de Chinese markt te krijgen. Ook de steenfruitsector hoopt toegang tot China te krijgen maar is er nog niet zeker van of die voor alle steenfruitcategorieën zal gelden of dat het, net zoals bij hardfruit zal gaan, waarbij appelen markttoegang kregen en peren niet. Dit soort zaken zouden we graag opgelost zien."
Voor meer informatie:
F1 Freshness First
Jan Hoon and Charl Stander
Tel: +27 21 876 3140
Email: janhoon@freshnessfirst.co.za
charl@freshnessfirst.co.za