Hoe kan men appelen het best beschermen tegen ziekten en schimmels en tegelijk het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum beperken? Onderzoekers van Wageningen University & Research hebben hier mogelijk een antwoord op gevonden: een in- en uitklapbare overkapping, oftewel een innovatief afdak dat gebruikt kan worden als het regent.
De overkapping maakt onderdeel uit van de innovatieve systemen van het Groene Gewasbescherming- en bestuiversproject en werd op 15 augustus jongstleden onthuld tijdens de jaarlijkse open dag in de Proeftuin Randwijk.
De helft van het appelperceel (0,3 hectare) in de Proeftuin Randwijk is voorzien van de in- en uitklapbare overkapping. Wanneer het regent, sluit de overkapping zodat de bomen droog staan. Het afdak gaat in slechts tweeënhalve minuut van open naar dicht. Onderzoeker Rien van der Maas: "Tijdens de teelt kunnen appelen bloot komen te staan aan grauwe schimmel, appelschurft en vruchtboomkanker, ziekten die behoorlijk wat schade aan kunnen richten. Het is mogelijk appelen tegen deze ziekten te beschermen door ze droog te houden. De overkapping kan ook dienen om bijvoorbeeld één bepaalde plaag op afstand te houden, zoals de groene appelwants. Telers hoeven dan geen gewasbeschermingsmiddelen meer toe te passen om hun bomen te beschermen tegen deze schimmels en ziekten."
Gebruik opgevangen regenwater
De overkapping is uniek in Europa omdat het systeem in- en uitgeklapt kan worden. Het open systeem garandeert dan biologische gewasbeschermingsmiddelen, zoals sluipwespen, hun taak uit kunnen blijven voeren. Ook maximaliseert het gebruik van de overkapping de capaciteit van bestuivers.
Van der Maas: "In Nederland gebruiken telers al vaste overkappingen voor het telen van kersen. We weten echter uit buitenlands onderzoek over appelen dat het aantal bladluizen en de incidentie van meeldauw toeneemt als appelen onder een vaste overkapping worden geteeld. De daken van deze overkappingen moeten daarom meestal open staan."
"Naast de overkapping staat een opslagtank van 1.000 m3. Het regenwater dat op de overkapping terechtkomt wordt via goten in deze tank opgevangen. We gebruiken dit water vervolgens om onze appelbomen te irrigeren, waarvoor wij twee systemen gebruiken: verborgen druppelirrigatiegoten voor de stukken gras en mini-sprinklers voor de rijen bomen. Dit garandeert dat de conditie en samenstelling van de bodem op peil blijft. Regenwormen en oorwormen kunnen op deze manier hun nuttige bijdrage blijven leveren," legt Van der Maas uit.
Groene gewasbescherming en bestuivers
Deze overkapping is het belangrijkste onderdeel van het innovatieve systeem voor de bedekte appelteelt, waaraan Wageningen University sinds 2018 werkt. In dit teeltsysteem worden biologische gewasbescherming, fysieke gewasbescherming en het gericht aanpakken van plagen, zoals de appelbladwesp, gecombineerd. Van der Maas: "Ons teeltsysteem maakt onderdeel uit van een nog groter onderzoeksproject dat gefinancierd wordt door het ministerie van Landbouw. Binnen het project voor groene gewasbescherming en bestuivers worden nieuwe teeltsystemen onderzocht die ervoor moeten zorgen dan de teelt van aardbeien, lelies, appelen of andere gewassen niet langer afhankelijk is van gewasbeschermingsmiddelen en die tegelijk garanderen dat telers hun marktpositie kunnen behouden."
Toepassing gewasbeschermingsmiddelen met 70% tot 90% verminderd
In een later stadium zullen de onderzoekers de marktpositie van telers die de in- en uitklapbare overkapping gebruiken, evalueren. Het systeem is momenteel nog duur met een prijs van ongeveer €40 per m2. Als het effectief is, dan verwacht Van der Maas dat leveranciers de overkapping tegen een lagere prijs kunnen produceren. Daarnaast biedt de overkapping veel voordelen omdat de bomen droog blijven, waarmee ziekten voorkomen worden.
De onderzoekers houden ook rekening met het effect van de overkapping op het landschap door middel van gesprekken met ambtenaren van de provincie. Het systeem zal de aandacht in het landschap trekken. "We hebben aangegeven dat er wetgeving zal moeten komen omtrent de installatie van dit type overkappingen, net zoals het geval was met hagelnetten. Hier zal meer vaart achter gezet worden als de bevindingen van ons onderzoekproject positief zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot biologische bestuivers. We veronderstellen dat door het toepassen van bedekte appelteelt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met 70% tot 90% zal kunnen worden beperkt. Op deze manier dragen we bij aan een omschakeling naar fysieke en biologische manieren om plagen en schimmels te bestrijden."
Voor meer informatie:
Wageningen Plant Research
Rien van der Maas
Tel: +31 488473728
www.wur.nl