RTL Nieuws publiceerde op 7 mei een kritisch nieuwsbericht over het toezicht dat Skal houdt op de Nederlandse biologische sector. RTL Nieuws beweert dat in winkels honderden producten onterecht met een bio-label verkocht worden. Het zou gaan om producten van meer dan 200 boeren die zich niet aan de regels houden op het gebied van dierenwelzijn, medicijngebruik en milieu. En verderop in de berichtgeving heeft RTL het opeens over '1 op de 10 bio-boeren die de regels voor de biologische landbouw aan de laars lapt'. In een ander bericht focust RTL op een aantal 'hardleerse overtreders'.
RTL noemt het opmerkelijk hoe Skal bedrijven vaak laat wegkomen met overtredingen. "Uit ons onderzoek blijkt dat meerdere bedrijven bijna een jaar lang wegkomen met dezelfde overtreding en al die tijd hun producten mogen verkopen als biologisch." Skal-directeur Nicolette Klijn benadrukt in het artikel dat ondernemers recht hebben om hun fouten te herstellen en dat de verwachtingen naar de consument 'beter moeten worden afgestemd'.
Skal geeft aan dat RTL voor dit nieuwsbericht een Wob-verzoek indiende bij Skal, en zo de beschikking kreeg over de inspectiegegevens van 996 biologische bedrijven. Skal heeft de dossiers geanonimiseerd verstrekt en heeft uitgebreid gesproken met RTL over hoe het toezicht op de biologische sector is georganiseerd. Skal betreurt het dan ook dat er desondanks misverstanden zijn ontstaan over haar toezicht als gevolg van het nieuwsbericht.
Reactie Skal
Skal reageert zelf als volgt op de berichtgeving van RTL Nieuws over het toezicht op de biologische sector:
Biologische certificering betrouwbaar
De Europese biologische wetgeving is opgebouwd vanuit het uitgangspunt dat uit betrouwbare bedrijfsprocessen betrouwbare producten komen. Het is de taak van Skal deze bedrijfsprocessen te beoordelen.
Nicolette Klijn, directeur Skal Biocontrole: "Ik betreur het beeld dat RTL schetst in het nieuwsbericht. Wij certificeren 5000 bedrijven, 996 van die bedrijven hadden een ernstige of kritieke afwijking in de anderhalf jaar waarover RTL de rapporten heeft opgevraagd. Het beeld dat RTL schetst is op meerdere punten onjuist en onvolledig. De producten van bedrijven waar afwijkingen zijn geconstateerd zijn nog steeds biologisch conform de bio-certificering op basis van de bio-regelgeving."
Tegelijkertijd is het nieuwsbericht van RTL natuurlijk wel een aanleiding om nog eens goed naar onze sancties en hersteltermijnen te kijken, om te bepalen of we bij specifieke types afwijkingen in de toekomst anders moeten handelen. Wat ons betreft staat de biologische status van de producten dus niet ter discussie, maar een dialoog over de zwaarte van onze sancties gaan we graag aan. Nicolette Klijn: "Misschien moeten we sneller rode kaarten gaan geven."
Dierenwelzijn hoog in het vaandel
Door het nieuwsbericht van RTL is onterecht het beeld ontstaan dat het dierenwelzijn bij biologische bedrijven niet op orde is. Uit de inspectiegegevens die Skal heeft gedeeld heeft RTL de uitzonderingen gehaald waar het dierenwelzijn minder goed op orde is en Skal maatregelen heeft moeten nemen. Het beeld dat RTL geeft komt dan ook niet overeen met het beeld dat Skal heeft als toezichthouder op de biologische sector.
Skal ziet scherp toe op dierenwelzijn, maar geeft bedrijven waar afwijkingen worden geconstateerd ook de gelegenheid deze fouten te herstellen. Skal gaat graag het gesprek aan over de zwaarte van haar sancties op het gebied van dierenwelzijn en de bijbehorende hersteltermijnen, daar waar deze niet aan de verwachtingen voldoen.
Skal als transparante toezichthouder
Skal zet graag stappen in het transparant maken van haar toezicht. Klijn: "We gaan graag het gesprek aan met onze stakeholders over hoe we vervolgstappen kunnen zetten in het duidelijker maken van wat we doen en waarom. Daarbij is de consument de belangrijkste stakeholder, want ons toezicht is natuurlijk een publieke taak. Het consumentenbelang heeft een duidelijke plek in ons werk."
Over codenummer 75, 725 en 799
In haar berichtgeving gaat RTL Nieuws specifiek in op de biologische bedrijven met de codenummers 75, 725 en 799 (klik hier voor het betreffende artikel). Wij geven graag onze visie op het toezicht op deze bedrijven:
Veehouder met boerderijwinkel 75
Het gaat hier om een omschakelende geitenhouder met twee varkens. Tijdens de omschakelperiode naar biologisch heeft de ondernemer één van zijn varkens laten slachten en in de boerderijwinkel als biologisch aangeboden. Als gevolg van deze afwijking is de omschakelperiode van de ondernemer verlengd. Daarnaast heeft de ondernemer twee herinspecties gekregen op zijn kosten. Tijdens een van deze herinspecties bleek dat er alsnog een aantal verpakkingen varkensvlees in de diepvries van de boerderijwinkel lagen. Omdat het bedrijf nog in omschakeling was ten tijde van de afwijking, konden wij het bio-certificaat niet afpakken (zoals RTL Nieuws suggereert). Het bedrijf had immers nog geen bio-certificaat om af te pakken.
Melkveehouder 725
Melkveebedrijf heeft in de anderhalf jaar waarover RTL Nieuws de dossiers heeft opgevraagd twee gerichte inspecties, twee herinspecties, een basisinspectie en een inspectie hercertificering gehad. De daarbij geconstateerde afwijkingen over te weinig strooisel betreffen steeds een ander deel van het bedrijf waarbij de eerdere afwijking wel steeds hersteld werd, maar er vervolgens in een andere stal een afwijking geconstateerd werd (eerst kalverligboxen, dan de groepshuisvesting en daarna de ossen). Op 18-4-2018 zijn alle afwijkingen op strooisel opgeheven. Omdat dit bedrijf zich bereid toont om te verbeteren, is het bedrijf niet opgeschort of gedecertificeerd.
Melkveehouder 799
Skal herkent zich niet in de interpretatie van RTL Nieuws over de situatie van bedrijf 799. Dit bedrijf is op 21 december 2017 opgeschort en kon vanaf dat moment geen biologische melk meer leveren. Deze melk is dus gangbaar afgezet. Tijdens de opschortingsperiode zijn twee herinspecties uitgevoerd. Eén op 25-01-2018 waarbij geconstateerd werd dat de zaak nog steeds niet op orde was. De volgende op 17-5-2018 waarbij wel alle afwijkingen waren opgeheven. Op dat moment heeft het bedrijf zijn bio-certificaat terug gekregen. Melkveehouder 799 is in de tweede helft van 2018 alsnog door ons gedecertificeerd, toen er nogmaals een afwijking op dierenwelzijn werd geconstateerd.
Voor meer informatie: www.skal.nl
Reactie Minister Schouten
Minister Schouten reageert als volgt tegenover RTL Nieuws: "Consumenten hebben recht op biologische producten die voldoen aan onze Europese standaarden. Daar waar er problemen zijn, moeten die worden opgelost." Vorig jaar bleek uit een evaluatie over het handelen van toezichthouder Skal al dat niet alle mogelijkheden voor sancties worden ingezet. "Een van de aanbevelingen was dat de sanctiemogelijkheden beter moeten worden benut. Skal pakt dit op", belooft de minister. "Het is goed dat Skal kijkt naar de zwaarte van de sancties en de hersteltermijnen voor ondernemers die herhaaldelijk de fout ingaan en te lang dralen met het verbeteren van de situatie op hun bedrijf."
Reactie Udea
Udea stuurde vanmorgen dit bericht naar haar klanten. Voorafgaand aan de publicatie had kwaliteitsmanager Steven IJzerman voor de camera gereageerd, samen met nog meer partijen uit de bio-branche. "Zoals de media werkt wordt er selectief uitgezonden en gepubliceerd. We begrijpen dat dit vragen in de winkel gaat opleveren, vandaar dit bericht."
In het bericht staat onder meer: "Wat ons betreft is een biologisch certificaat een goede, betrouwbare basis." En: "Mocht er sprake zijn van fraude zien wij het als een plicht van een controleautoriteit om dit aan het licht te brengen. Maar indien het gaat om een procedurefout, dan moet een bedrijf uiteraard in de gelegenheid gesteld worden om de fout te herstellen. Gezien de ketensamenwerking zijn er meerdere controles. In het begin van de keten, maar dus ook aan het einde. Als een product niet voldoet, wordt het uit de handel gehaald. Gelukkig gebeurt dit bij ons zeer minimaal."
Reactie Bionext
Bionext publiceerde op de eigen website te volgende reactie. Elders in Biojournaal is een interview met Bavo van den Idsert (directeur) te vinden:
In de nieuwsuitzending van 7 mei stelt RTL op basis van hun eigen onderzoek dat er 'in winkels (…) honderden producten onterecht worden verkocht met een biologisch label'.
Dierenwelzijn is een van de belangrijkste waarden van onze sector en het is daarom pijnlijk om te zien dat de regels in enkele gevallen niet zijn gevolgd. Wij vinden dit ontoelaatbaar en ondanks de wettelijke ruimte voor herstel, verdienen deze gevallen onze volle aandacht.
Om biologisch te zijn moeten boeren en producenten aan veel verschillende eisen voldoen en dat is goed. Dit betekent echter ook dat een fout snel is gemaakt. De biologische wetgeving biedt bedrijven ruimte voor het verbeteren van fouten, zodat boeren niet direct hun certificaat verliezen. Bij herstel van hun afwijking mogen ze hun certificaat behouden. Ernstige overtredingen kunnen we als sector niet tolereren. Die moeten tot verlies van het certificaat leiden, waardoor de producten van dat bedrijf automatisch niet meer biologisch zijn.
De biologische sector groeit snel. Vooral beginnende biologische boeren en omschakelende boeren uit de gangbare landbouw maken relatief veel fouten, zo blijkt uit onze analyse van de betreffende dossiers. Fouten die onze aandacht verdienen en ons erop wijzen dat we deze boeren nog beter moeten begeleiden.
Reactie Odin
Odin is het eens met het statement van Bionext, dat beginners in de bio-branche de aandacht verdienen (Bionext heeft de 207 dossiers waar RTL haar conclusie op baseert bekeken en het blijkt naast een paar rotte appels, vooral om onrijpe appels te gaan: boeren die net zijn begonnen of nog omschakelen vanuit gangbare landbouw en daardoor soms onwetend zijn en/of onbewust fouten maken. Ondanks de wettelijke ruimte voor herstel van fouten, verdienen deze gevallen extra aandacht. De echte ‘rotte appels’ worden door Skal - terecht - bestraft met de-certificatie. Dat is met het bedrijf waarvan de koeienbeelden van afkomstig zijn ook gebeurd). Verder zeggen ze: "Bij Odin kennen en controleren we elke schakel zelf. Van grondstoffen tot arbeidsomstandigheden. Nee, waterdicht krijg je het natuurlijk nooit. Maar we doen elke dag ons best om te waarborgen dat jij weet wat je eet."