Hoe laat je de consument meer groenten en fruit eten? Deze vraag staat centraal in de verkenning: 'Wat eten we morgen?' Rob Baan van Koppert Cress en Maaike de Vries presenteerden de resultaten tijdens het Hortiheroes Festival op 11 april en overhandigden Karin Zwinkels, wethouder van de gemeente Westland, het eerste exemplaar. De verkenning is in opdracht van SIGN (Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland) uitgevoerd.
Uit de verkenning van Maaike de Vries (gepromoveerd gezondheidswetenschapper en verantwoordelijk voor Volksgezondheid Toekomst Verkenning van RIVM) en Lea Bouwmeester (tot voor kort directeur Diabetes Federatie Nederland) blijkt dat er veel losse projecten gezonde voeding zijn, maar dat het ontbreekt aan opschaling. De gemiddelde Nederlander eet nog altijd veel te weinig groenten en fruit: slechts 131 gram van de aanbevolen hoeveelheid van 250 gram. De maatschappelijke gevolgen zijn groot. De zorgkosten als gevolg van ongezonde voeding bedragen jaarlijks 6 miljard euro, het aantal mensen met overgewicht neemt toe, per week komen er 1200 diabetes patiënten bij en de voortijdige sterfte is becijferd op 12.900 mensen.
Stimuleren met prijsprikkels
Wetenschappelijk is het onomstreden dat het eten van groenten en fruit bijdraagt aan de volksgezondheid. De Nederlandse tuinbouw levert onbewerkte producten vol gezonde vezels, vitamines en inhoudsstoffen en kan een concrete bijdrage leveren aan dit grote maatschappelijke vraagstuk. Met productinnovaties, nieuwe verpakkingen en nieuwe toepassingen van groenten en fruit kan de tuinbouwsector nog beter aansluiten bij de behoefte van de consument.
Uit de verkenning blijkt dat er verder scherpe beleidskeuzes nodig zijn om ervoor te zorgen dat de Nederlander meer groenten en fruit gaat eten. Met stimuleringsmaatregelen zoals serieuze prijsprikkels blijkt het mogelijk consumentengedrag te sturen in de richting van gezond. In steeds meer landen zijn effectieve belastingen op ongezonde producten ingevoerd. Auteur Maaike de Vries: "Het moet en kan anders. We weten hoe en beschikken over de benodigde kennis en infrastructuur. Nu komt het aan op innoveren en vooral ook doen."
Hulp van gedragswetenschappers nodig
De verkenning pleit voor het toewerken naar een nieuwe norm voor gezonde omgevingen. Maaike de Vries: "Vroeger rookten leraren voor de klas. Nu is dat onacceptabel en verboden. In 2003 zijn de asbakken in treinen dichtgelast. Dit laat zien dat een ’nieuw normaal’ mogelijk is. Op kantoren, scholen en in de zorg moeten mensen daarom heel gemakkelijk kunnen kiezen voor groenten en fruit in plaats van roze koeken en broodjes kroket’. Ongezonde voeding is verslavend: daarom zijn gedragswetenschappers nodig om de noodzakelijke transitie naar een gezonde voedselomgeving te maken."
Sjaak van der Tak, voorzitter van Glastuinbouw Nederland, gaat de komende maanden op pad om het belang van vergaande interventies voor gezonde voeding bij de overheid onder de aandacht te brengen.