Afgelopen zomer hield de hitte grote delen van Europa in haar greep. De aanhoudende zomerse temperatuur had direct gevolgen voor de aardappeloogst. In Noord-Europese landen werden lagere opbrengsten gerapporteerd, maar hoe is de situatie nu? Komt er een vroeg einde aan het Noord-Europees seizoen? Ook vanuit de VS zijn er wisselende berichten over de oogst afgelopen jaar, dat resulteert in een stijgende prijs. In Australië kijken de telers uit naar de start van het nieuwe seizoen.
Nederland: Vraag naar goede frietaardappelen neemt toe, export neemt af
De aardappelmarkt in Nederland kent mogelijk een tweesprong. Enerzijds komen de fabrieken meer aan de markt, waardoor de boeren hun handel toch weer vasthouden. Nu de vorst zijn intrede heeft gedaan in Europa, droogt het aanbod van aardappelen verder op. Dit terwijl de vraag naar goede fritesaardappelen alleen maar toeneemt. Anderzijds zorgt de hoge prijs voor een belemmering in de export van verse aardappelen. Lange tijd nam Afrika flinke volumes af, maar meerdere landen sluiten nu de grenzen om de lokale oogst te stimuleren. Uit de cijfers van de Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO) blijkt dat de export van consumptie- en industrieaardappelen is afgenomen. Van de oogst van 2018 was van deze categorie aardappelen tot en met eind december 367.000 ton de grens over gegaan. Een jaar eerder was dat 385.000 ton. De daling had vooral betrekking op Afrika, van 88.000 ton naar 47.000 ton. Ook de export van pootaardappelen (oogst 2018) tot eind december ligt fors lager dan in dezelfde periode van 2017. Vooral de uitvoer naar landen in Azië en Afrika is gedaald.
Belgen houden hand op de knip
De Belgische handel is momenteel rustig. Dat is het gevolg van de oplopende prijzen en telers die gokken op verdere prijsstijgingen. Toch moet er een moment komen dat de schuren opengaan, want, zoals een handelaar het zegt, "anders lopen de telers de kans op termijn alles mis te lopen." Daarnaast zit de handel met de contracten in haar maag. De kwaliteit van de aardappelen valt tegen, waardoor de vraag rijst of aan de contracten voldaan kan worden. Naar verwachting komt daarover geen duidelijkheid voor april. Op de vrije markt liggen de prijzen voor Bintje tussen de 15 en 30 euro, afhankelijk van de kwaliteit. Voor andere rassen worden prijzen boven de 30 euro gemeld. De contracten vormen een uitdaging voor de markt. Een handelaar voorspelt dat niet iedere handelaar aan die contracten zal kunnen voldoen. "Er gaan dit jaar bedrijven sneuvelen door de contracten," verwacht hij.
Goede marktsituatie in Frankrijk
In Frankrijk heeft de industrie vroeg ingekocht. Dit heeft de markt vanaf het begin van het seizoen een flinke boost gegeven. Nog altijd blijven de prijzen stijgen en ondanks de hoge prijzen blijft ook de vraag hoog. “Aardappelen zijn een basiselement in de keuken. Consumenten zullen hier niet snel op bezuinigen,” verklaart een handelaar. Er worden nog veel Franse aardappelen geëxporteerd. De UNPT meldde dat de export tussen augustus en november een volume van 478.588 ton bereikte: 10% meer dan het seizoen ervoor. Na Frankrijk zelf is Spanje voor veel exporteurs de eerste afnemer van Franse aardappelen. Hierna volgt Italië. Een andere handelaar vertelt dat de vraag vanuit Spanje, Italië en de Oost-Europese landen sinds begin januari nog harder stijgt. De eigen voorraden raken op en dus wenden ze zich tot Frankrijk.
Duitsland: Na wekenlange impasse eindelijk beweging
Binnen de Duitse aardappelhandel werd een korte impasse vanaf midden-januari eindelijk doorbroken. Na de zoveelste prijsstijging kwam er vooral in Noord-Duitsland (Nedersaksen) plotseling beweging op de markt en waren de telers eindelijk bereid hun handelswaar op de markt te brengen. Over de gehele linie werd een prijsstijging van ca. 5 Euro (per 100 kg) vastgesteld. Aan de andere kant is een gestage belevering van de markt ook wel nodig, omdat de gemiddelde kwaliteit van de aardappelen – met name door de hitte afgelopen zomer en herfst - te wensen overlaat. In Nedersaksen gaat men er dan op basis van de huidige prognoses dan ook vanuit dat de huidige voorraden hooguit tot eind maart verhandeld kunnen worden.
Daarnaast zijn de voorraden bij de iets kruimige soorten naar verwachting iets eerder teneinde (vermoedelijk vanaf begin/midden maart). Hoe de markt er tegen die tijd uit zal zien, heeft ook te maken met de oogststart in onder meer Egypte en Israël, die tijdens deze overgangsfase traditioneel veel aardappelen naar Duitsland exporteren. Ook wordt verwacht dat men rond maart/april nog gedeeltelijk vanuit Frankrijk zal importeren, voordat de eerste vroege rassen uit eigen teelt weer op de markt komen.
Italië profiteert van tekort Noord-Europa
De prijzen zijn hoog. Die positieve situatie is het gevolg van het tekort in Noord-Europa. De prijs is erg goed. Italiaanse telers met een goede kwaliteit en bewaarbaarheid, zeker de oogst uit Emilia Romagna, brengen een goede prijs op. De afzet verloopt georganiseerd en naar verwachting is er voldoende volume voor het seizoen, dat tot eind april loopt.
Een aardappel en uienhandelaar vertelt dat 2018 een positief jaar was voor zijn bedrijf. De tekorten in Noord-Europa en de druk vanuit de industrie verzekeren de positieve trend in de sector. Volgens de handelaar is de consumptie goed. “Het koude weer helpt zeker mee. De volumes blijven niet achter, daarom verwachten we dat we de markt kunnen bedienen tot de nieuwe oogst binnen komt.”
Er is een goede vraag naar de biologische aardappelen uit Calabrië. Een teler: “Momenteel verwerken we orders voor pootgoed. We hebben ongeveer 100 ton in opslag, gemiddeld 20 ton per ras.” In zijn geval gaat het om de rassen: Kennebec, Marabel, Desireè, Divaa, Spunta en Agria. De maten variëren van 28 tot 65. In tegenstelling tot andere teeltgebieden in Europa viel er voldoende regen tijdens de bloeiperiode. In sommige regio’s resulteerde de regen in een schade van 20 tot 30%, maar “de rest van de oogst is van uitstekende kwaliteit.”
Spanje hoopt op lucratief voorjaar
Op dit moment komt de grootste aanvoer van aardappelen uit Frankrijk. Uitzondering vormen enkele traditionele, lokale rassen in het zuiden, waarvan de vraag dit jaar iets lijkt te stijgen. De opbrengst daalde in Frankrijk, dus de prijzen zijn aan de hoge kant. Over de kwaliteit hebben de handelaren niets te klagen. Met de huidige situatie denken telers in Spanje dat met het voorjaar de oogst van de eerste vroege aardappelen in Sevilla en Cartagena tegen hoge prijzen in de markt gezet kunnen worden. Naar verwachting stijgt het areaal in deze regio's ten opzichte van vorig jaar. Toen werd de oogst beperkt door de droogte. Daarmee komt het areaal meer in lijn met de cijfers van twee jaar geleden.
Verenigde Staten: hogere prijs door grote vraag
De aanvoer van binnenlandse aardappelen is beperkt, waardoor de prijzen iets oplopen. Een handelaar vertelt dat er ondanks de oogst toch krapte is op de markt in Wisconsin. “We hadden een uitdagend teeltseizoen en een nog uitdagender oogstseizoen, dus de aanvoer is lager,” aldus de handelaar. Na een koud en nat voorjaar volgde een normale zomer. Tijdens de oogst was het weer grilliger. “Het was 10 dagen heet, daarna regende het voor drie weken en daarna begon het te vriezen,” vat de teler de situatie samen. Hij liet 8 tot 9% van de oogst op het veld achter.
In Idaho kwam de oogst op een vergelijkbaar volume uit met vorig jaar. Wel zijn er wat problemen met de maatsortering. Voor de Narkotahs valt de maat kleiner uit, waarschijnlijk door de hitte. Tegelijkertijd is er een goede vraag naar verse aardappelen. Naast de binnenlandse markt is er ook meer vraag vanuit de internationale industrie.
Al die factoren samen resulteren in een markt met iets hogere prijzen. In vergelijking met vorig jaar zijn de prijzen 1 dollar hoger. “De prijs is ongeveer 10 tot 15% hoger dan vorig jaar, maar naar verwachting zal die verder stijgen.
Chinezen verkiezen verse importaardappel
China is een van de grootste aardappel producenten ter wereld en de totale oppervlakte besteed aan aardappelproductie is erg groot. De aardappelproductie is verdeeld over verschillende plekken in China en heeft daarom verschillende seizoenen per gebied. Momenteel worden de Chinese aardappelen vanuit de koeling afgezet, want de nieuwe oogst zal na april beginnen. De prijs voor aardappels ligt nu dus ook hoger, omdat de kosten voor de koeling ook worden meegerekend. Echter, verse aardappelen doen het beter op de markt, omdat de kwaliteit net wat beter is dan de aardappels uit de koeling. Dus er worden nu ook aardappels geïmporteerd uit Zuid-Azië om aan de vraag van verse aardappels te voldoen.
Naast gewone aardappels zijn Chinese zoete aardappelen beschikbaar tot februari. Zoete aardappelen nemen toe in productie en worden ook populairder op de Chinese en internationale markt. De prijs voor zoete aardappelen is erg stabiel en verandert niet veel. De zoete aardappelen worden nu vooral geëxporteerd naar Europa, Zuidoost-Azië en de Verenigde Staten.
Australische telers maken zich op voor lente
Volgens de Potato Growers Association in Western Australia is de krappe aanvoer in de wintermaanden iets vlotter geworden met het aanbreken van het voorjaar. Dat levert ook betere resultaten op voor de telers, die terugkijken op twee jaar met lage prijzen. Het warme voorjaar was welkom na een winter waarin vorst de provincie teisterde. De toegang tot de markt aan de oostkust wordt snel beter voor de telers. Ook in Crookwell, New South Wales, is de situatie verbeterd. Daar is het een gemiddeld voorjaar. In december vielen er enkele stevige hagel- en onweersbuien, in sommige gebieden viel een neerslag van 50 millimeter. Het pootseizoen loopt in de pas met vorig jaar. De telers beginnen vroeg om de hitte en droogte van de zomer voor te zijn.
Voor het jaar eindigend in juni 2017 wordt een oogst van 1,3 miljoen ton, met een waarde van 717 miljoen dollar, gemeld. Zo’n 65% van de oogst wordt aan de industrie geleverd. Van de export van verse aardappelen, krap 35.000 ton, is 59% bestemd voor Zuid-Korea.