In eigen voet schieten

Het is de laatste tijd gebruikelijk om je kritisch uit te laten over GMO subsidies.

Nu zal ik de laatste zijn die geen kritische kanttekeningen kan plaatsen bij deze “marktordeningsubsidie”. Maar degenen die deze kritiek spuien, zien, denk ik, een essentieel onderdeel van de GMO over het hoofd. GMO heeft als belangrijke kernwaarden het gezamenlijk verkopen door telers en het verbeteren van afzet, kwaliteit en milieu. GMO eist van telers dat zij hun verkoop bundelen via telersverenigingen. Om op die manier tegenwicht te kunnen bieden aan de steeds toenemende inkoopmacht van de retail.

Ook de critici van de GMO-regeling onderschrijven het belang van bundeling van telers. Breed wordt het idee gedragen van het streven naar een beperkt aantal sterke afzetketens die ons product vermarkten. Het wordt als de manier gezien om tegenwicht te kunnen bieden aan de inkoopmacht van supermarkten.

Ook onze eigen overheid verkondigt al jaren dat telers meer moeten bundelen en gezamenlijk kracht moeten ontwikkelen in een steeds meer mondiale afzetmarkt. Daarom is het juist uitermate merkwaardig dat dezelfde overheid de toepassing van de GMO regels op dit moment op zodanige wijze uitlegt en (vaak achteraf) aanpast dat verschillende telersverenigingen en telers twijfelen of doorgaan met GMO nog wel zin heeft. Of de risico’s op terugbetalingen en boetes niet veel te groot gaan worden. En daarmee schiet de overheid zichzelf in de voet want dit staat haaks op het tot nu toe gepropageerde beleid.

Als we de actuele situatie goed beschouwen zien we op dit moment het tegenovergestelde van bundeling ontstaan. Steeds meer telersverenigingen vragen zich af hoe het nu verder moet met GMO. Is doorgaan wel verantwoord? Daarnaast willen steeds meer telers de beslissingsmacht, waar hun product naar toe gaat en voor hoeveel, niet meer uit handen geven. Banken stellen dat telers weer de regie over hun eigen product moeten krijgen en telers interpreteren dat heel letterlijk en willen daarom in toenemende mate zelf de verkoop ter hand gaan nemen. Het is echter duidelijk dat GMO hiervoor geen ruimte biedt.

De ontwikkeling van telers die zelf de regie over de verkoop willen wordt natuurlijk gevoed door jaren van belabberde prijsvorming en het algemene gevoel van onvrede over de verdeling van de marges in de keten. Maar dit kan niet anders dan uitmonden in een nog meer gefragmenteerde keten dan we nu al hebben waarvan de verliezer op voorhand al duidelijk is. Bij tientallen of zelfs honderden telers die zelf hun product aan de man willen brengen zal de winnaar onherroepelijk de inkopende partij zijn. En dat om de simpele reden dat hun product bijzonder weinig onderscheidend vermogen heeft ten opzichte van de buurman die hetzelfde product wil verkopen, Dit kan niet anders dan uitlopen op een catastrofe. Als de huidige telersverenigingen al te klein worden geacht in het grote spel dat gespeeld wordt, hoe verhoudt een individuele teler zich dan tot een grote supermarktorganisatie?

Als Van Nature merken wij ook onder telers de ontevredenheid over de huidige situatie. Daarom koppelen wij onze telers in toenemende mate steeds meer aan klanten of afzetmarkten. Telers willen namelijk meer betrokken worden bij de markt waaraan ze leveren en ze willen meer weten over de dagelijkse marktsituatie. Als telersvereniging blijven wij de regie voeren en streven we gezamenlijk onze doelen na. De coöperatie anno 2012 is niet meer dezelfde als de coöperatie van vijfentwintig jaar geleden. Maar het is nog steeds een coöperatie waarin onder centrale regie de verkoop van producten ter hand genomen wordt en gezamenlijk de uitdagingen van de toekomst aangegaan worden. Onze koers is wat dat betreft glashelder.

Het is aan de Nederlandse groenteteler om de keuze te maken. Individueel of gezamenlijk. Ik wens hen veel wijsheid toe.


Bron: Hans van Luijk, Van Nature