Sectorupdate ABN Amro
Grotere concurrentie op Europese groenten- en fruitmarkt
De export van Nederlandse groenten en fruit is in de eerste negen maanden van 2013 met 6% teruggelopen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De exportdaling kan door een aantal factoren worden verklaard. De minder gunstige weersomstandigheden in het voorjaar hebben ertoe geleid dat de productie in het begin van het jaar trager op gang is gekomen dan in andere jaren, waardoor er minder producten beschikbaar waren voor de export. Daarnaast is de binnenlandse productie in een aantal belangrijke afzetlanden sterk gestegen waardoor de zelfvoorzieningsgraad toenam. Tenslotte ondervonden Nederlandse groenten op de
belangrijkste afzetmarkten meer concurrentie van het Spaanse product. De kwaliteit van Spaanse groenten neemt toe, terwijl de logistieke efficiency ook verbetert. De export naar bestemming van groenten en fruit (excl.ui) is in de volgende tabel weergegeven.
De lidstaten van de EU zijn de belangrijkste exportbestemmingen van Nederlandse producten. Circa 90% van de export wordt op deze markten afgezet. De export naar de EU-lidstaten is in de eerste negen maanden van 2013 met ruim 4% gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2012. Vooral Duitsland, Zweden en Italië namen minder Nederlandse groenten en fruit af. De export naar Frankrijk is daarentegen substantieel gestegen (+11%). De export naar landen buiten de EU is in de eerste negen maanden van 2013 met bijna 20% gedaald. Deze daling komt voor een belangrijk deel voor rekening van Rusland (-27%). De export naar Rusland is in de loop der jaren aan sterke wisselingen onderhevig. De grenzen worden regelmatig gesloten als gevolg van vermeende kwaliteitsissues. Op langere termijn groeit de export naar Rusland, mede doordat Nederlandse ondernemers in steeds grotere mate een voet tussen de deur hebben gekregen bij de grote Russische retailers. Het land is in de loop der jaren opgeklommen tot de top-4 van Nederlandse exportbestemmingen. Diplomatieke geschillen tussen Nederland en Rusland en de sluiting van de groothandelsmarkt Stupinsky in Moskou zetten momenteel de export onder druk. Opmerkelijk is de daling van de export naar de meeste Oost-Europese bestemmingen, zoals Tsjechië, Polen, Slowakije en de Baltische Staten. De binnenlandse productie is in deze landen hoog, waardoor ze meer zelfvoorzienend zijn.
Tomatenexport weer in de plus
De export van de belangrijkste groentensoorten is in 2012 teruggelopen. Niet alleen de vruchtgroenten tomaat en paprika lieten een daling zien, maar ook de export van
champignons en van de belangrijkste fruitsoorten (peer en appel) is gedaald. Positieve uitzonderingen zijn komkommer en peen. De groei van de komkommerexport kan vooral worden toegeschreven aan het marktherstel op onze belangrijkste exportmarkten na de EHEC-crisis in 2011.
In de eerste drie kwartalen van 2013 heeft de tomatenexport zich hersteld. Het lage
prijsniveau van tomaten heeft hieraan een bijdrage geleverd. De export van paprika zit sinds 2010 in een dalende lijn. Nederlandse paprika's ondervinden op de Europese markten steeds meer concurrentie van paprika's uit Spanje en van lokaal geteelde paprika's. De kwaliteit van de Spaanse paprika's neemt toe en de distributie vindt efficiënter plaats. Daarnaast neemt de paprikaproductie in Nederland af door een dalend areaal. Hierdoor zijn er minder paprika's beschikbaar voor exportmarkten. De
champignonmarkt heeft aanvankelijk te lijden gehad onder het faillissement van een grote producent, die een marktaandeel had van circa 25%. Hierdoor viel een belangrijke leverancier weg. De bedrijfsactiviteiten zijn inmiddels door een ander bedrijf voortgezet. Er zijn ook minder Nederlandse champignons voor de export beschikbaar, doordat supermarkten in steeds grotere mate Nederlandse champignons
verkopen met het Fair Produce keurmerk in plaats van importchampignons. De peren- en appeloogst is in de zomer en herfst van 2012 fors lager uitgevallen door de vorstschade na het koude weer in het begin van 2012. Hierdoor waren er in de laatste maanden van 2012 en in 2013 minder appelen en peren beschikbaar voor
de export. De export van appelen en peren is in de eerste drie kwartalen van 2013 door deze ontwikkeling sterk gedaald.
Verwachtingen
De Europese groentenmarkt wordt gekenmerkt door een sterke concurrentie. Het aanbod neemt toe, terwijl de consumptie een lichte daling laat zien. De afzet vindt voor een belangrijk deel plaats via het supermarktkanaal. Hierdoor is er vraag naar grote uniforme partijen tegen een zo laag mogelijke prijs en met steeds hogere kwaliteitseisen van de afnemers. Nederland is sterk op de basismarkt voor bulkproducten. Ondernemers kunnen aan deze wensen uit de markt voldoen door de keten, die moet aansluiten op continu veranderende consumentenbehoeften, zo efficiënt mogelijk in te richten. Er zijn nog groeimogelijkheden voor de export naar landen buiten de EU en vooral naar Rusland. Hier kan gebruik worden gemaakt van de sterke positie die het Nederlandse product op de internationale markt heeft.
In de groenten- en fruitsector ontstaat een beweging naar gesloten ketens met verticale ketentransparantie onder meer door de forse impact van voedselschandalen. Hierbij wordt door alle schakels informatie gedeeld over producten die in de schappen liggen. Alle partijen in de keten krijgen hierdoor inzicht in productinformatie, verkoopcijfers, marges en derving. De potentie van deze ontwikkeling is groot: meer omzet, hogere marges en lagere dervingskosten voor alle schakels in de keten. Het is van belang om het onderscheidend vermogen van het product op de langere termijn te vergroten en de afzet marktgerichter te organiseren. Kwaliteit leveren tegen een goede prijs is op de huidige internationale markt niet meer voldoende; het product moet opvallen tussen alle andere producten met uiterlijke kenmerken of een onderscheidende boodschap.
Er is ruimte in het middensegment van de markt met hoger gepositioneerde retailformules. Investeringen in nieuwe producten, verkoopconcepten, verpakkingen, service, onlinediensten en social media versterken de verkooppropositie. De sector kan daarbij optimaal gebruik maken van de sterke punten van het Nederlandse topproduct, zoals versheid, smaak, duurzaamheid, kwaliteit, het brede en diepe assortiment, de grote aandacht voor voedselveiligheid, het gebrek aan residuen van gewasbeschermingsmiddelen en een snelle en efficiënte logistiek.
Bron: ABN Amro