De waardedaling van de Turkse munt is deze week in een stroomversnelling terecht gekomen. Als de centrale bank niet snel en doortastend optreedt, zijn de gevolgen straks niet te overzien, aldus Laurens Maartens van de Nederlandsche Betaal- en Wisselmaatschappij in deze column.
De Turkse lira is deze week keihard onderuit gegaan. Maandag daalde de munt tijdelijk met ruim 5% toen de Verenigde Staten aankondigde dat de heffingsvrije invoer van artikelen uit het land tegen het licht wordt gehouden. Hierdoor ontstaat het gevaar dat Turkse bedrijven straks invoerbelasting moeten afdragen over bijna € 1,5 mld aan goederen. Het bericht volgt op de aankondiging dat Turkije een heffing invoert op bepaalde Amerikaanse goederen, waarmee het land reageerde op de invoerbelasting op staal die de Verenigde Staten eerder dit jaar introduceerde. De spanning tussen beide landen was al opgelopen door de Turkse weigering om de Amerikaanse pastoor Andrew Brunson vrij te laten.
Na de recente koersdaling is een lira nog maar 16 eurocent waard. Eind vorig jaar was dat nog meer dan 22 eurocent en in het najaar van 2010 kreeg je zelfs nog ruim een halve euro voor een lira. De handelsruzie met de Verenigde Staten heeft die enorme glijvlucht alleen maar in een stroomversnelling gebracht. Zelfs als Turkije erin slaagt om het Amerikaanse handelsconflict bij te leggen, is het einde van de vrije val van de lira nog niet in zicht. Daarvoor moet eerst een meer structureel probleem worden aangepakt.
De waarde van de lira wordt al jarenlang uitgehold door de hoge inflatie. In de afgelopen maanden is de inflatie omhoog geschoten van iets meer dan 10% naar bijna 16%. Die flinke stijging is voor een deel een gevolg van de waardedaling van de lira. Naarmate de Turkse overheid langer wacht met ingrijpen, wordt het steeds lastiger om de vicieuze cirkel van een dalende lira en een stijgende inflatie te doorbreken. De onlangs herkozen premier Recep Tayyip Erdogan is echter uitgesproken tegenstander van de renteverhogingen waarmee centrale banken proberen om inflatie onder controle te houden. In zijn ogen zet de stijgende rente te veel een rem op de economische groei.
In reactie op de felle daling van de lira heeft de Turkse centrale bank de reserve-eisen voor banken iets versoepeld. Dat is echter een druppel op een gloeiende plaat. Door alle onzekerheid is de rente op 10-jaars Turkse staatsobligaties al opgelopen tot bijna 20%. In juni werd de rente al met 125 basispunten opgeschroefd. De volgende vergadering is pas op 13 september, maar de centrale bank heeft eerder dit jaar al bewezen dat het bereid is om onverwacht in te grijpen als de omstandigheden daarom vragen. Als zo'n verrassingszet nog lang uitblijft, is een lira straks misschien nog maar een eurodubbeltje waard.