Na de formele verklaring van de Verenigde Staten dat citrus geen bron is voor de overdracht van citrus black spot, heeft de Zuid-Afrikaanse citrussector laten weten dat haar CBS risicobeperkende maatregelen, die in overeenstemming zijn met de EU-regelgeving, zeer succesvol zijn en toch blijken ze nog niet 'goed genoeg'.
In een nieuwsbrief schrijft Deon Joubert, de speciale EU-afgezant van de Citrus Growers Association: "De huidige wetsvoorstellen van de EU [Verordening 2016/2031, Artikel 41, 42 & 70] zijn gericht op 'verdere bescherming' tegen 'importgewassen met een hoog risico' en hebben nu een punt bereikt dat ze 'nergens meer op slaan'. Nog belangrijker is dat Zuid-Afrika niet langer alleen staat om de EU op haar steeds strengere beschermende maatregelen aan te spreken. Andere importeurs uit derde landen lijden hier eveneens onder en Zuid-Afrika moet zich hier bij aansluiten."
In de context van een wereldwijd handelsklimaat dat steeds verder uitgehold raakt en de dreiging van handelsoorlogen, bindt de Zuid-Afrikaanse citrussector de strijd aan met de groeiende quarantainelijst van de Europese Unie. Aan de nieuwe Plant Health wet, die eind 2019 ingevoerd zal worden, wordt momenteel gewerkt.
Volgens het huidige standpunt van de EU zijn importzendingen 'onschuldig' tot het tegendeel bewezen is, tenzij zij als een bedreiging voor de gezondheid van gewassen in de EU worden beschouwd. De Citrus Growers Association beweert dat van dit standpunt afgeweken zal worden, onder meer onder invloed van een werkdocument dat Frankrijk eind vorig jaar heeft ingediend en waarin gesteld wordt dat van alle importzendingen van tevoren vastgesteld dient te worden dat ze niet schadelijk zijn om in de EU toegelaten te worden.
"In maart 2018 stuurde Frankrijk een beter uitgewerkte versie rond namens acht EU-lidstaten [Frankrijk, Spanje, Griekenland, Malta, Cyprus, Portugal, Italië, Oostenrijk], waarin het aantal producten met een hoog risico opgelopen is tot negen en waarvoor een evaluatie of ziekterisicoanalyse nodig is met eventuele maatregelen," schrijft Deon Joubert. "Dan is er nog een alternatieve lijst met vijf gewassen/producten met specifieke eisen waaraan van tevoren dient te worden voldaan. Geen van deze Franse stukken worden vooralsnog als werkdocumenten door de Europese Commissie gebruikt maar ze zijn toch ze van groot belang voor Zuid-Afrika en zullen op 10 en 11 juli in Brussel besproken worden."
Hij voegt er aan toe dat deze maatregel zou kunnen leiden tot het verlies van €12 tot €16 miljoen aan handel.
"Onderlinge afstemming fytosanitair beleid EU-landen is vrijwel onmogelijk"
Er wordt gesuggereerd dat het grote aantal nalevingsproblemen - waarvan er slechts 2.500 (een derde van het jaarcijfer) te maken heeft met fytosanitaire zaken en de overige met verpakkingen en documentatie - het bewijs zijn dat de EU-wetgeving ofwel te streng of te onpraktisch is waardoor ambtenaren niet in staat zijn toezicht op de naleving van hun eigen wetten te houden.
De bescherming van de mangoteelt in Malaga, in Spanje, is een goed voorbeeld van de balanceeract waar de EU in toenemende mate mee te maken zal krijgen als het mango als een categorie met een hoog risico gaat beschouwen. "Volgens de nieuwe regelgeving zouden alle importmango's verboden of behandeld moeten worden om deze kleine groep telers in een uithoek van Europa tegen eventuele risico's te beschermen," schrijft hij. "Dit door de rechten van een handvol telers zwaarder te laten wegen dan die van de consumenten in de EU en de wereldwijde sector."
Hij vervolgt: "Het recht van de EU om gewassen binnen haar eigen grenzen te beschermen staat niet ter discussie maar helaas is het EU- beleid door de uitbreiding van de EU met andere landen nog verder uiteen gaan lopen dan dat tussen de EU en landen daar buiten. Het is dan ook nagenoeg onmogelijk om fytosanitaire beleid van alle EU-landen onderling te harmoniseren."
Zuid-Afrikaans citrus komt niet eens in de buurt van Spaanse boomgaarden
De Citrus Growers Association wijst erop dat na de slechts vier CBS-onderscheppingen in 2016 (99,97% compliance), er vorig jaar 23 gevallen waren, wat gezien de grote volumes die naar Europa werden verladen zich desondanks vertaalde in een nalevingspercentage van maar liefst 99,88%. Ondanks de daling met slechts 0,094% wist Zuid-Afrika zich de woede van de EU op de hals te halen.
"De betreffende onderscheppingen vonden in Rotterdam plaats [op ruim 1.800 km afstand van Valencia, waar de meeste Spaanse citrusboomgaarden zich bevinden]. Het fruit was bovendien onderweg naar supermarkten en winkels en kwam niet eens in de buurt van boomgaarden. Het enige moment waarop Zuid-Afrikaans citrus in de buurt van Spaanse boomgaarden zou kunnen komen, is wanneer Spaanse telers/verpakkers het fruit per vrachtwagen aanvoeren om omgepakt te worden. De huidige vrijwillige maatregel van Zuid-Afrikaanse telers om Spaanse havens te vermijden is nog steeds van kracht, hoewel de Spaanse sector Zuid-Afrika smeekt om de export naar de Spaanse havens te hervatten."
"De weg die voor ons ligt is bekend - Zuid-Afrika moet verder bewijzen via gesloten systemen [geen open markten] dat haar citrus geen risico vormt voor welke citrusboomgaarden in de EU dan ook - en mogelijk haar term van 100% naleving wijzigen naar een vrijwel 100% hetgeen praktisch haalbaar is."
Hij benadrukt opnieuw dat Zuid-Afrikaans citrus al een eeuw naar Europa wordt geëxporteerd zonder dat de schimmel die CBS veroorzaakt zich op dit continent heeft verspreid.