Zuid-Afrikaanse appelteelt: minder arbeid met hogere opbrengst

Op het bedrijf Paardekloof van Dutoit in Koue Bokkeveld, in Westkaap, werd acht jaar geleden een proefperceel Rosy Glow aangelegd op MM109 met een 30 cm hoge M9 tussenstam en een plantafstand van 3,5 x 1,25 op een over het algemeen zanderige bodem.

De tussenstam geeft meer groeikracht in vergelijking tot de echte M9 en was een snelle manier om het tekort aan M9-onderstammen destijds te omzeilen. Het is nog steeds een goed alternatief, hoewel de logistieke uitdagingen voor kwekerijen voor het produceren van een tussenstam-onderstam de wijdverspreide toepassing in de sector ervan mogelijk tegen zullen werken, legt Willie Kotze uit, manager onderzoek en ontwikkeling appelen en peren bij Dutoit. 

Hij vervolgt: "We zijn niet meer bang dat dwergonderstammen zoals M9 het op onze grondsoort niet doen en weten dat we ze goed bij moeten houden omdat ze anders te weelderig worden. Het is een fabel dat M9 onder onze omstandigheden niet kan groeien. Het is alleen een kwestie van de juiste manipulatie en dat leren we door middel van een project als dit."

De proefboomgaard vormt onderdeel van Hortgro's 'Boomgaard van de Toekomst'-project en is een levend laboratorium, niet alleen voor het technische team van Dutoit maar ook voor onderzoekers van de Universiteit van Stellenbosch die er onderzoek zullen doen naar het waterverbruik van bomen onder schaduwnetten.

Hun ideaal is een eenvoudige boom waarvan de takken jaarlijks nauwelijks gesnoeid hoeven te worden, legt hij uit. "We hebben een systeem in gedachten waarbij de takken twee tot drie jaar niet gesnoeid worden, waarna de tak volledig wordt verwijderd en men opnieuw kan beginnen. Hij wijst er op dat dit getest moet worden op een oppervlak van 1,25 m. "We moeten in een ritme van voortdurende vernieuwing komen en er voor zorgen dat we goede takken krijgen die het tweede jaar fruit voort zullen brengen. Om deze reden speelt de onderstam een belangrijke rol voor het type systeem dat men besluit te implementeren."

In de Boomgaard van de Toekomst besloot men buiten de vaste kaders te denken en te kijken of er een boom was die het tweede jaar vruchten voort zou brengen, In 2012 startte men met 16 ton per hectare maar een jaar later was de opbrengst gegroeid naar 53 ton per hectare. Daarna stopten de bomen met groeien. 

"Deze groei was waarschijnlijk te sterk en we moesten moeite doen om de hoofdtakken weer aan het groeien te krijgen. Ze groeiden echter niet verder en eigenlijk is dat natuurlijk wat men verwacht van een onderstam wanneer er slechts wat verjonging nodig is. Drie jaar lang werkten we heel hard: We verwijderden alles wat dikker was dan een een derde van de hoofdstam en we mestten de bomen goed bij."

Hij vervolgt: "Vorig jaar hadden we een zeer goed jaar met dit perceel, met een opbrengst van 109 ton per hectare en ook dit jaar zal goed worden. We rekenen op 108 ton maar zijn misschien iets te voorbarig. De bomen hebben veel bladeren gevormd waardoor het fruit dat dichter bij de stam hangt slecht op kleur kan komen. Ik denk dat we in onze poging om zo hoog mogelijke opbrengsten te genereren te weinig gesnoeid hebben."

Het ideaal van het bedrijf is een spoelvormige boom, zodat 90% van het fruit aan zonlicht blootgesteld wordt, wat gunstig is voor de kleuring en het plukken makkelijker maakt. "We willen een 'open' boom."

Hier komt het altijd aanwezige gevaar voor zonnebrand om de hoek kijken. Willie legt uit dat het bedrijf in sommige seizoen wel 45% tot 55% van haar Granny Smith appelen heeft verloren als gevolg van zonneschade. De verliezen bij andere rassen zijn veel kleiner, maar liggen toch altijd nog rond de 15% tot 20%. Dit is een duidelijk bewijs van het potentieel van netten binnen de Zuid-Afrikaanse appelsector. 

Om deze reden is de helft van de 'Boomgaard van de Toekomst' bedekt met netten. Er wordt gewerkt met twee typen netten: een wit net dat 10% schaduw geeft en een transparant net dat zonlicht doorlaat maar ultraviolet licht filtert. Het bedrijf ziet duidelijk verschillen tussen de halve hectare onbedekte bomen en de halve hectare die voorzien is van netten. Het bedekte perceel heeft minder last van zonnebrand waardoor de opbrengst hoger ligt. Bovendien is het waterverbruik aanzienlijk minder onder de netten omdat de luchtvochtigheid er hoger blijft. Dit zal het komende seizoen verder berekend worden tijdens een onderzoeksproject van de universiteit. 

"In deze nieuwe systemen vul je rijen op door middel van aanplant en niet door verdere groei. Het bijkomende voordeel is dat de ruimte ingevuld kan worden omdat men weet dat de bomen niet verder groeien. Met een dwergonderstam treedt niet het probleem op van vegetatieve groei aan het einde van de zomer die nadelige gevolgen heeft voor de opbrengst van het jaar daarna. Als de onderstam niet geschikt is voor de teelt onder netten dan gaat de boom groeien om uit de schaduw te komen en raakt hij zijn productiviteit kwijt."

Hij concludeert: "Ik zou liever een een minder complexe kleine boom ontwikkelen met fruit dat beter op kleur komt."

Voor meer informatie:

Willie Kotze

Tel: +27 23 312 3136

Email: williek@dutoit.com