Tholen - Op het research park aan de rand van Leuven is machineproducent Tomra gevestigd. In de Belgische vestiging van het bedrijf worden machines gemaakt die zich bezighouden met het machinaal sorteren van heel en verwerkt voedsel door middel van een camera, laser en röntgentechnieken.
Sales manager Frank De Brauwer van Tomra.
"Van de sorteermachines die Tomra maakt, richten wij ons in Leuven op de voedselindustrie", zegt sales manager Frank De Brauwer. "Wanneer klanten onze machine willen hebben, nodigen wij ze altijd uit in onze testruimte, zodat zij kunnen zien hoe de sorteermachine in elkaar zit en wat wij kunnen bieden als sorteeroplossing voor hun product. Op deze manier weet de klant goed wat er mogelijk is qua sorteermachines en hoe hij zij het productieproces kunnen optimaliseren."
Selecteren
De Leuvense testruimte van het bedrijf geeft een duidelijk en overzichtelijk beeld over hoe de machines in elkaar zitten en welke machines per situatie het best ingezet kunnen worden. "Ieder product heeft weer zijn specifieke eisen om gesorteerd te worden", gaat de sales manager verder. "Natte en kleverige producten zijn bijvoorbeeld lastiger te sorteren dan droge producten. Bij het sorteren let de machine op verschillende factoren. Zo onderscheidt de sorteerder aan de hand van een camera in combinatie met led-verlichting de vreemde voorwerpen zoals steentjes en rotte of bevlekte groenten van de rest."
Tomra 5B werkt met een lopende band waarbij de producten gescand worden door een camera met led-verlichting en lasers.
De bonen worden door de trilplaat naar de lopende band getrild. Op die manier komen de bonen die op elkaar liggen, los van elkaar.
De gebruiker van de machine kan ook zelf instellen hoe precies de controle op de producten moet zijn. Frank laat tijdens de demonstratie in de fabriek boontjes over de sorteermachine gaan om te laten zien op welke manier de slechte boontjes van de goede boontjes gescheiden worden. "Het kleinste kleurverschil op een boontje kan een sorteerder al zien, al betekent het dan nog niet dat een boontje slecht is voor consumptie", zegt Frank. "Onze machines worden steeds beter om die producten met minimale verschillen te detecteren, al is dat natuurlijk geheel afhankelijk van de wensen van de klant. Een goedkopere supermarkt zal minder streng de boontjes selecteren dan een 'premium brand winkelketen' dat zal doen. Doordat onze machines kleine plekjes op producten niet meer direct als een slecht product zien, verdwijnt er veel minder naar de prullenbak. Dit gaat om een klein percentage, al gaat het uiteindelijk om grote getallen. Wanneer een fabrikant 5000 ton per jaar produceert en wij op die manier 1 procent van de afvalbak kunnen redden, gaat het toch om 50 ton per jaar. Door de nauwkeurigheid van onze sorteermachines is er dus minder uitval."
De goede boontjes worden gescheiden van de niet gewenste objecten.
Een duidelijk overzicht met links de geschikte boontjes en rechts de boontjes met donkere plekken en overige voorwerpen.
De boontjes rechts zijn goed, alleen wel geselecteerd als niet gewenste producten. De gebruiker van de machine kan zelf kiezen hoe precies hij wil selecteren, zodat zelfs het kleinste plekje herkend kan worden. Links en boven de duidelijk niet gewenste objecten.
Vrije val
De manier van sorteren verschilt dus erg per product. De grootte, maar ook de conditie van het product is van invloed op de keuze van de sorteerder. "Een nat product valt anders dan een droog product", geeft Frank aan. "Als eerste worden de producten door middel van een trilplaat op een lopende band getrild, zodat het product mooi verspreid op de band ligt en alles zichtbaar is. Vervolgens wordt er met een Smart Surround View de producten gescand. Dit is een combinatie van led-verlichting en fotocamera en optioneel een laser die de producten scant. De kleuren en de vorm van het product wordt herkend door de camera. De laser herkent de structuur. Aan de hand van de instellingen van die twee kan bepaald worden hoe streng er gesorteerd moet worden. De klant bepaalt die balans. Uiteindelijk worden de kleine producten die niet gewenst zijn, met lucht weggeblazen door middel van luchtventielen. Die komen dan in een apart gedeeltes terecht."
De sorteermachine die werkt met een vrije val.
Bij Tomra maken ze verschillende platformen sorteermachines. Het ene platform maakt gebruik van een lopende band, het andere van een vrije val. Iedere soort heeft zijn eigen voordeel. "Bij natte producten gebruiken we een lopende band, waarna de ongewenste objecten aan het einde ervan weggeblazen worden", vertelt Frank. "Bij droge of diepvriesproducten maken wij gebruik van een vrije val om ervoor te zorgen dat we in alle condities een optimale gecontroleerde productstroom hebben. In vrije val worden de niet gewenste producten ook door middel van luchtventielen gescheiden van de rest, net zoals bij de lopende band. Dat gebeurt in enkele milliseconden. Grotere producten worden dan weer door rubberen flappen gesorteerd, dat lukt gewoon niet met lucht."
Led-verlichtingen
Een belangrijke aspecten bij het sorteren is volgens de sales manager het scherp houden van het beeld van het product. Contrast is hier een sleutelwoord. "Zolang we contrast kunnen creëren op gebied van kleur, structuur of andere biologische eigenschappen, kunnen we een perfecte sortering aan", zegt Frank. "Daarvoor is stabiliteit van een machine heel belangrijk. De verlichting moet stabiel zijn in lichtopbrengst en daarom gebruiken we alleen led-verlichting in onze nieuwste machines. Het schoon houden van zowel de camera als de verlichtingseenheid is cruciaal, zodat de stilstandstijden voor onderhoud zo laag mogelijk worden gehouden. Bij al onze machines hebben we systemen die dit zo optimaal mogelijk oplossen zodat een lijn tijdens het seizoen kan blijven draaien."
De machines van Tomra zijn zo in te stellen dat de machine sorteert hoe de gebruiker dat wil.
Minder uitval
Naast het creëren van contrast en het verwerken van een beeld is het ook belangrijk om dat slechte boontje, of dat stukje plastic uit de productstroom te halen, zonder het goede product eruit te schieten met lucht. "Hiervoor heeft Tomra een speciaal luchtventiel ontwikkeld dat een heel snelle schakeltijd heeft en zo min mogelijk lucht verbruikt", zegt Frank. "Dit resulteert in een veel lagere uitstoot van goed product. Indien een klant 5000 ton product verwerkt en door een Tomra-machine aan te kopen niet 1 procent maar 0,5 procent procent valse uitstoot heeft, geeft dit een direct effect op de omzet van zijn eindproduct. Hij kan 25 ton meer produceren dan ervoor. Naast kwaliteit zal hij zijn investering ook sneller terugverdienen." Daarnaast adviseert de Leuvense fabrikant de klanten over defecten in de productielijn. Volgens de sorteerspecialist is het van belang om de defecten producten zo snel mogelijk te herkennen en eruit te halen. "In een chipslijn willen we de aardappelen die grotendeels rot zijn voor het versnijden eruit halen", vertel hij. "Kleinere defecten kunnen worden herschild zodat we een minimum aan defecten hebben en er een maximum aan omzet is voor de klant. Dit is niet alleen goed voor de verwerker, maar ook voor het milieu."
Voor meer informatie:
Tomra Sorting NV
Research Park Haasrode 1622
Romeinse straat 20
30011 Leuven (België)
T: +32 (0) 16 396 396
F: +32 (0) 16 396 390