Voorzitter Sjraar Hoeijmakers over GMO-pauzejaar ZON
"Door regelgeving zijn de risico’s erg groot geworden"
Wat is eigenlijk de reden achter het besluit om een pauzejaar in GMO te nemen?
GMO is de laatste jaren verworden tot een ambtelijk stuk gereedschap en regels, waar je als afzetorganisatie eigenlijk nog maar heel weinig mee kunt en waar je de baten en lasten heel kritisch tegen elkaar moet afwegen. Er is steeds meer het gevoel ontstaan dat de hele strenge regelgeving rond GMO niet meer opweegt tegen hetgeen je via GMO kunt binnenhalen. Door de regelgeving zijn de risico's bovendien erg groot geworden, zeker voor een zeer divers samengestelde telersvereniging als ZON met grote en kleine telers en heel veel soorten producten. Bij een kleine en vooral uniformer samengestelde vereniging ligt dat toch wat gemakkelijker.
Was het een moeilijke beslissing?
Het was een lastige afweging om te maken, maar we hebben er als bestuur geen lastige discussie over gehad want die was gewoon heel helder. We hebben gekeken naar de risico's en naar de baten van GMO voor ZON en daarmee voor de telers, en toen was de balans eigenlijk wel duidelijk. Laat ik overigens benadrukken dat ZON hiermee niet de enige is, want nagenoeg alle andere telersverenigingen doen hetzelfde.
Was het vanuit die afweging niet voor de hand liggend geweest om definitief af te zien van GMO?
Begin juli is in de Staatscourant pas de nieuwe GMO-strategie 2018 gepubliceerd, en daar valt eindelijk uit op te maken wat de exitregeling is voor een telersvereniging die met GMO wil stoppen. Daar was namelijk niet eens regelgeving voor bekend, dus ook al hadden we dat besluit willen nemen, dan hadden we dat moeten doen zonder de consequenties daarvan te kennen.
Hoe groot acht je de kans dat ZON volgend jaar kiest voor een definitief GMO-exit?
Dat is een lastige vraag en ook lastig om te beantwoorden, want dat is afhankelijk van hoe de regelgeving zich in de toekomst ontwikkelt. Een klein deel van de overweging om een pauzejaar te kiezen was dat als meerdere telersverenigingen hetzelfde zouden doen, de overheid dan misschien eindelijk een keer wakker zou worden met het besef dat de huidige regelgeving inderdaad is doorgeslagen. In Brussel wordt dan namelijk geconcludeerd dat Nederland in zijn 'verenigingsgraad' achteruit holt, omdat een groot aantal afzetverenigingen –zij het vooralsnog tijdelijk- geen GMO meer wenst.
Stel dat ZON voor exit kiest, wat betekent dat voor onze aantrekkingskracht naar telers?
Als we de enige afzetorganisatie zouden zijn die deze keuze maakt dan hebben andere organisaties mogelijk in financieel opzicht iets meer te bieden, maar deze organisaties hebben dan ook te maken met de strenge regels en de vele controles. Maar zoals gezegd maken meerdere verenigingen wellicht dezelfde keuze. GMO kent voor- en nadelen voor zowel de telers als de Coöperatie, en die zaken moet je in een dergelijke afweging meenemen.
Wacht ZON die andere standpunten af, of gaan we actief met 'concullega's' in overleg om tot een gezamenlijk standpunt te komen?
De tijd zal uitwijzen welke kant dit op gaat. We gaan ons zeker niet passief opstellen, maar ook niet proactief. De genoemde grote risico's gelden ook voor andere afzetorganisaties, dus mijn verwachting is dat er over het gehele speelveld dezelfde beweging zal gaan ontstaan.
Is het GMO-geld in Europa in de afgelopen jaren op de juiste wijze besteed, als je kijkt naar de oorspronkelijke doelstelling?
Zoals jij de vraag stelt, is dat mijn inziens niet het geval. Als je bijvoorbeeld naar België en Spanje kijkt, zijn de GMO-gelden daar veel meer besteed om telersverenigingen sterker te maken, zoals ook de oorspronkelijke bedoeling van de regeling was. Zoals Nederland de regeling heeft toegepast, is de sector er wel sterker van geworden, maar dat zijn met name individuele telers die vooral in fysieke middelen hebben geïnvesteerd, terwijl GMO vanuit Brussel juist en vooral bedoeld is geweest voor zaken als marketing en promotie en om de organisatiegraad van de sector te verhogen. Vanuit andere landen werd naar de Nederlandse invulling wel met jaloezie gekeken, is mijn waarneming.
Is ZON klaar voor een toekomst zonder GMO?
Ja dat zijn we, zonder meer. Voor 2017 hebben we het ontstane gat reeds gedekt, en ook voor 2018 sorteren we al voor op een oplossing. Met onze klokstrategie en Product Leadership zullen we ook zonder GMO voor telers beslist een interessante partij blijven. Sterker nog, ik denk dat de aantrekkingskracht van ZON als afzetorganisatie de komende jaren alleen maar groter gaat worden.
Hoe gaat het bestuur de leden van ZON bij deze besluitvorming over een definitief 'ja of nee' betrekken?
Om tot het besluit over het pauzejaar te komen, hebben we als bestuur in een extra ledenbijeenkomst uitvoerig gesproken met de aanwezige leden, om zo de mening van de leden mee te kunnen nemen in de besluitvorming. Bij een keuze over een definitief besluit zullen we dat weer op dezelfde wijze doen en op die manier de leden bij de besluitvorming betrekken en zo recht doen aan de inbreng van de leden. Daarna zal het bestuur uiteindelijk een besluit nemen.
Wanneer gaat die besluitvorming plaatsvinden?
In de eerste helft van 2018. Als we besluiten verder te gaan met GMO moeten we immers voldoende tijd hebben om voor het najaar van 2018 onze operationele plannen in te dienen en als we besluiten voor een exit zullen we intern de nodige maatregelen moeten nemen. We kunnen een besluit niet op de lange baan schuiven. Als je heb laten zien dat je de organisatie kunt laten draaien zonder GMO en er komt dan toch nog geld vanuit Brussel, moet je kijken of je dat dan moet gebruiken voor promotie, marketing en innovatie om zo de organisatie te versterken, dus zoals het in de nieuwe regelgeving staat omschreven. En hier profiteren dan ook al onze leden van, want het is van groot belang dat er een goede en sterke afzet is in onze regio.
Bron: ZON Magazine