“We gaan meer geld uitgeven voor iedere calorie die we eten”

Tholen – Nederlanders houden van kroketten en rookworst. Maar het volk dat koken met restjes heeft uitgevonden, gaat nu het uit de crisis komt, méér geld uitgeven per calorie, voorspelt Jan-Willem Grievink, directeur van onderzoeksinstituut FSIN. Dat schept kansen voor foodondernemers. FSIN onderzocht in opdracht van het Vakcentrum voor de zelfstandige detaillisten in food en fast moving consumer goods waar de kansen en succesfactoren liggen voor de speciaalzaak van de toekomst. Het onderzoeksrapport werd gepresenteerd tijdens het Congres speciaalzaken op 20 maart in Zeist. 

Wie zich kan onderscheiden van de supermarkt en onderneemt met zijn hart gaat het redden was de boodschap voor honderden zelfstandige ondernemers op het congres. Puur, passie en beleving zijn dé kenmerken die de speciaalzaak van de toekomst in zich moet hebben. Grievink ging dieper in op het onderscheidend vermogen van speciaalzaken ten opzichte van hun concurrenten. Retailexpert Ad van Beek liet de aanwezigen beleven hoe passie, bezieling en verbinding tussen klant en ondernemer tot stand komt. Dagvoorzitter was Astrid Joosten.

Overzicht markten, uit het rapport Puur, passie en beleving, kenmerken van dé speciaalzaak in 2025 

Het FSIN maakte en prognose van de markt in 2025. Die is onderverdeeld in vijf groepen (zie bovenstaande afbeelding). Het grootste deel van de markt blijft Mainstraim maar daalt sterk van de huidige 72 % naar 46 % in 2025. De vier markten aan de flanken gaan een aanzienlijk deel van dat grijze midden afsnoepen namelijk: Premium food & lifestyle (groeit van 2,5% naar 9%), Online (2,5% naar 9,5%), Quality discount (18% naar 23,5%) en Gemak (6% naar 12%). In dit marktveld zijn beconcurreren supermarkten, speciaalzaken en horeca elkaar. 

De klassieke supermarkt en klassieke horeca zullen door de verschuiving vanuit het midden naar de flanken het meeste last krijgen. Nu al zijn er ontwikkelingen die op de groeimarkten inspringen al bezig. Supermarkten schuiven op richting convenience en openen gemakswinkels, ze starten met premiumconcepten en timmeren aan de weg met online bezorging. De kansen voor speciaalzaken liggen op dezelfde terreinen, vooral in premium en lifestyle door onderscheidende producten, en in convenience, de directe consumptie van die producten. Mogelijk is online ook een groeimarkt voor speciaalzaken. De hoge kosten van executie zijn daar echter een belemmering. Samenwerken is daarbij de oplossing maar dat is in de branche niet vanzelfsprekend. Grievink's advies: "Leer als zelfstandig ondernemer om samen te werken, daar word je sterker van."

Voeding wordt belangrijker voor consumenten. De uitgaven aan voedsel stijgt de komende tien jaar van gemiddeld 3300 naar 3900 euro per persoon. Er zijn vijf ankers die de zelfstandig ondernemer moet uitgooien om een deel van die groei mee te pikken. Volgens Grievink zijn dat: De locatie die wordt nog veel belangrijker dan nu, het assortiment dat moet verassen én de consument ontzorgen, het toevoegen van diensten en services als kooklessen en uitgebreide productinformatie, uitbreiden met horeca (blurring), ondernemer zijn met een eigen verhaal en die bovendien kan samenwerken met collega-ondernemers en in de keten.

Ad van Beek illustreerde hoe makkelijk het is om omzet mis te lopen. Tientallen filmpjes heeft hij met voorbeelden van winkelpersoneel die de klant ongeïnteresseerd links laat liggen of geen contact durft te maken. Contact maken is best eng, weet ook Ad. Maar als dat durft te doen, interesse toont in klanten, gaat er een nieuwe wereld open. De aanwezigen mochten zelf ook oefenen in het maken van oogcontact, de belangrijkste eerste stap bij het leggen van verbinding. Het lukte Ad vervolgens om verbinding te leggen met de honderden aanwezigen en een dansje met hen te doen.

Tot slot van het congres benadrukte Patricia Hoogstraten, directeur van het Vakcentrum, dat het onderzoeksrapport Puur Passie en Beleving, kenmerken van de speciaalzaak handvatten biedt voor het vinden van een eigen plek in de markt. Daarmee kunnen ondernemers aan de slag om zich op de komende tien jaar voor te bereiden. Daarnaast beschikt het Vakcentrum over tools en opleidingen waar ondernemers direct mee aan de slag kunnen.