Wereldwijd maakt de sector zich zorgen over de dreiging van El Niño, die de productie in Latijns-Amerika aardig kan schaden. Dit jaar is er al minder aanvoer uit Ecuador en Colombia door de extreme weersomstandigheden en op de Filipijnen wordt de productie gehalveerd. Ook de bananenziektes houden de sector bezig, hoewel niemand verwacht dat het geliefde fruit helemaal zal verdwijnen.
Op handelsgebied neemt Azië, en vooral China en India, een steeds groter aandeel in. Doordat de vraag uit deze regio stijgt, wordt Europa steeds minder interessant voor de producenten. Binnen Europa zijn er dan ook twijfels of de prijs van 1 euro per kilo in de supermarkt houdbaar blijven als China de import fors opschroeft. In China is er echter op dit moment een overaanbod, er wordt meer geïmporteerd, maar ook meer geproduceerd. En hoewel de consument de voorkeur geeft aan de importbananen drukt het aanbod de prijzen.
Costa Rica en Colombia leveren eenzelfde kwaliteit bananen als Ecuador, maar hebben een logistiek voordeel ten opzichte van Ecuador. De reistijd is korter en het Panamakanaal hoeft niet gepasseerd te worden voor de export naar Europa. Daarnaast hebben deze landen gunstige exportvoorwaarden bedongen bij de EU, wat een concurrentievoordeel oplevert.
Bio- en Fairtrade doen het ook goed. De vraag naar deze bananen stijgt snel en er is een trend zichtbaar van telers die overstappen van conventionele teelt naar productie onder deze labels. Op de afzetmarkten groeit de interesse in deze bananen ook. Peru is een grote exporteur van de biologische bananen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste exportmarkten.
Latijns-Amerika
Groeiende concurrentie voor Ecuador
Ecuador behoort tot de top van de grootste bananen producerende landen wereldwijd. Toch heeft de bananengigant last van concurrentie uit landen in de regio. Vooral de export naar Europa wordt bemoeilijkt door handelstarieven, weet een exporteur uit Ecuador. Vorig jaar waren bananen uit Colombia en Costa Rica 0,36 dollar per doos goedkoper doordat deze landen een vrijhandelsakkoord sloten met de EU. Dit jaar is het verschil 0,50 dollar per doos. "Een groot verschil als je bedenkt dat onze marge rond de 0,30 dollar ligt," aldus de exporteur. Ecuador onderhandelt ook met de EU over een handelsakkoord, dat naar verwachting in september volgend jaar van kracht kan worden.
De concurrentie uit andere landen in Midden-Amerika is hevig en in Ecuador voelen de bedrijven zich benadeelt door regelgeving van de overheid, hogere handelstarieven en hogere transportkosten. Groei is er voor de Fairtrade en biologische bananen, de mini banaan is vooral in trek op de Duitse markt.
Mexicaanse biobananen goedkoper
De prijzen voor biologische bananen uit Mexico zijn de afgelopen weken gedaald. Normaal ligt de prijs rond de 13 dollar, op dit moment brengen de bananen nauwelijks 11,50 dollar. Oorzaak is onder andere een dalende vraag uit Europa, wat de export remt. Ook voor de Fairtrade bananen uit het Midden-Amerikaanse land is eenzelfde trend zichtbaar. Bijkomend effect is de goede oogst, mede doordat het weer gunstig is. Volgens een Mexicaanse exporteur kan het nog maanden duren voordat de markt hersteld, hij verwacht geen verbetering voor 2016.
Peru exporteert meer biobananen naar VS
Wereldwijd staat Peru in de top van biologische bananenexporteurs. Tussen januari en mei 2015 is de export in waarde met 28,32% gestegen, het volume steeg met 24,17% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Hoewel de export naar de belangrijkste marken licht steeg, is de meeste groei zichtbaar in de export naar de VS. De export naar de VS kwam uit op 21,74 miljoen dollar. Daarmee nam de VS de koppositie over van Nederland. Nederland importeerde voor 21 miljoen dollar.
Europa
Nederland en België: goed voorjaar, rustige zomer
In de zomermaanden is de bananenmarkt in Nederland en België altijd rustig, maar ten opzicht van vorig jaar is de situatie beter. De concurrentie van zomerfruit bleef langer uit door een koel voorjaar. In de komende weken zal de markt traditioneel inzakken als de schoolvakanties aanvangen.
De prijsstelling in België is anders dan in Nederland. Waar de Nederlandse supermarkt Jumbo bananen jaarrond voor 90 cent per kilo aanbiedt, ligt de prijs in België hoger. De Belgische retailers gebruiken de banaan wel als lokmiddel voor klanten en wordt het fruit gemiddeld vier keer per jaar in een reclame gezet. De prijzen in België zijn redelijk stabiel voor de groene bananen doordat er geen overaanbod is. Die situatie is vrij uniek te noemen, weet een handelaar. In Nederland liggen de prijzen voor de gele merkbananen tussen de 11 en 17 euro.
Poolse supers stunten met bananenprijzen
Het grote aantal internationaal opererende retailers dat ook in Polen actief is, is er veel concurrentie op de markt. Dat drukt de prijzen naar een gemiddelde 98 cent. Bananen zijn constant in de reclame. "Het is vergelijkbaar met de Britse markt, waar de bananen ook goedkoop zijn," legt een Poolse handelaar uit. "Bananen waren zelfs goedkoper dan appelen, hoewel door de boycot de appelen dit jaar al goedkoop waren." Het Pools zomerfruit concurreert met de bananen, vooral aardbeien zijn een grote concurrent. Als de zomer lang duurt en de temperatuur hoog is, worden er minder bananen geïmporteerd.
Canarische Eilanden grootste bananenleverancier Spanje
In april importeerde Spanje 50.335 ton bananen. Daarvan was 36.916 ton afkomstig van de Canarische eilanden. Daarnaast werd 19.020 ton geïmporteerd uit Afrika en Latijns-Amerika. De Spaanse markt nam ruim 50.000 ton op. De resterende 5600 ton was bestemd voor re-export.
Uiteenlopende prijzen, geen ruimte voor prijsstunts in Duitsland
De prijzen voor 100 kilo bananen in Duitsland lopen uiteen. Op de groothandelsmarkt in München brachten de premium bananen 135 euro op, terwijl in Keulen de prijs opliep naar 152 euro. In de afgelopen weken is de prijs echter redelijk stabiel gebleven, rond de 140 euro.
Hoewel ook in Duitsland de banaan tijdens de zomermaanden concurrentie heeft van het zomerfruit, loopt de markt nog goed. Dat is mede te danken aan de lagere temperaturen, die de vraag naar zomerfruit afremmen. Door een ongunstige wisselkoers met de dollar zijn de prijzen voor bananen al 20% hoger dan normaal. Prijzen van 99 cent per kilo is volgens een Duitse handelaar onmogelijk. Op het gebied van promoties en reclames is het rustig gebleven in Duitsland, een handelaar vertelt dat er het afgelopen jaar nauwelijks campagnes zijn gevoerd door de retailers.
Italianen verkiezen zomerfruit
Bananen worden niet langer gezien als een exotische vrucht, wat de vraag van de Italiaanse consument niet ten goede komt. Er is wel groei in het Fairtrade segment, dat in 2014 een waarde van 90 miljoen euro bereikte (+17,8% ten opzichte van 2013). De banaan is verreweg het grootst in het Fairtrade segment, het verkochte volume steeg met 11% naar 10.000 ton. De prijsontwikkelingen op de verschillende groothandelsmarkten loopt uiteen. In Turijn daalde de prijzen na een stabiele periode. Op 19 juni stond de prijs op 85 cent, Chiquita's brachten die dag 1,19 euro op. In Rome stegen de prijzen tussen 26 mei en 23 juni. De prijs lag op 90 cent voor de lagere klassen en 1,20 voor Chiquita. De markt in Fondi was stabiel, met prijzen variërend tussen de 80 cent tot 1 euro per doos.
Azië & Oceanië
Filipijnen bezorgt over impact El Niño, tot 60% minder volume
De bananenteelt op de Filipijnen heeft El Niño grote gevolgen voor de telers. Door de weersverandering valt er minder regen en kunnen alleen telers met een goed irrigatiesysteem de productie op peil houden. Toch houdt men rekening met 50 tot 60% minder volume. Belangrijke afzetmarkten voor de eilandengroep zijn China en het oosten van Rusland. Een teler vertelt 80% van zijn productie naar China te exporteren, de overige 20% gaat naar het Russische Vladivostok.
Chinese markt bepaalt door overaanbod, import in trek
De groothandelsmarkten in China zien de aanvoer van bananen toenemen. Zowel van de binnenlandse teelt stijgt de aanvoer, maar er wordt ook meer geïmporteerd. Belangrijkste leveranciers zijn de Filipijnen, maar ook Ecuador zet in op meer export. De binnenlandse productie is vooral in het zuiden van het land te vinden. De weersomstandigheden in dit deel van China zijn sinds januari gunstig, waardoor er een groter volume bananen verwacht wordt. En hoewel de binnenlandse productie groeit, prefereren consumenten, ook in het zuiden van China, de importbananen. Filipijnse bananen hebben een betere smaak, maat en voorkomen.
Australische telers positief ondanks ziekten en stormen
De Australische bananentelers staan voor verschillende uitdagingen. Extreem weer heeft in de afgelopen jaren de productie aardig beperkt. Enkele maanden geleden vernietigde een cycloon een groot areaal in Western Australia. Eerder dit jaar werd er in Australië op twee plantages de Panama Disease TR4 ontdekt. De ziekte is nu ingedamd en door strenge maatregelen wordt verspreiding voorkomen. De regering werkt aan een compensatieregeling voor de bananentelers. Daarnaast zou de regering ook willen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe, resistente rassen.
Desondanks is de markt stabiel. De productie wordt volledig op de binnenlandse markt gebracht, export is onaantrekkelijk vanwege de hoge loonkosten voor de telers. De binnenlandse vraag is groot genoeg om het volledige volume op te nemen. Er is zelfs sprake van een kortstondig overaanbod, met ongeveer 400.000-500.000 dozen per week.
Indiase consumptie stijgt tijdens Ramadan
De vraag in India wordt opgestuwd door de aanvang van de Ramadan. De prijzen liggen hoger doordat het nieuwe seizoen begint. Tijdens de Ramadan zijn de verkoopcijfers beter dan in andere maanden. Een vergelijking met de internationale markt is lastiger te maken, aangezien het land geen bananen importeert. De import van de gele vrucht is uit geen enkel land toegestaan. De markt is daardoor volledig afhankelijk van de binnenlandse teelt.
Noord-Amerika
Markt VS stabiel door contracten
De Verenigde Staten importeren vooral uit Guatemala, Ecuador, Colombia, Costa Rica en Honduras. Het grootste deel van de markt wordt ingevuld met contracten, waardoor er weinig schommelingen in de markt zijn. De contractprijzen liggen iets hoger dan vorig jaar, de prijzen voor verpakken, transport en materialen is gestegen. Ook in de Verenigde Staten maakt men zich op voor de rustige zomerperiode. Ook hier is de concurrentie van het zomerfruit aanwezig en drukken de schoolvakanties de vraag. Met de aanvang van het nieuwe schooljaar stijgt de vraag doorgaans weer. Groei is er voor de biologische bananen. Volgens USDA is de verkoop van biologisch fruit met 16,7% gestegen in 2014.
Elke week publiceren FreshPlaza en AGF.nl een overzicht van de marktsituatie van een product in een wereldwijde context. Met deze artikelen willen we een beeld geven van een wereldmarkt, die steeds kleiner wordt door de globalisering. Volgende week staan limes centraal.