Kersenteler Janus van Etten zoekt telers met ingeknipte bomen

Tholen - Kersenteler Janus van Etten heeft problemen met een partij ingeknipte, tweejarige kersenbomen die vorig jaar geleverd zijn. Hij zoekt telers die ook werken met deze bomen. "Met een NAK-paspoort en een Global GAP-keurmerk, dacht ik een goede partij in handen te hebben. Dat is niet zo. Als andere telers deze problemen herkennen, weet ik dat het aan de bomen ligt. Als de teelt wel succesvol verloopt, dan ligt de oorzaak ergens anders."


Janus van Etten bij een van de bomen. De tussengeplante bomen doen het volgens de teler beter.

Sinds negen jaar teelt Janus van Etten uit Bergen op Zoom kersen onder glas. Vorig jaar besloot hij, na stuifschade, 450 van zijn 1700 bomen te vervangen. Omdat het redelijk laat in het seizoen was, was de keuze beperkt. Zijn oog viel op een partij Regina en Cordia. Deze waren ingeknipt en hadden een mooi stel zijtakken. Gezien de korte tijdsperiode en in verband met de kosten, besloot Van Etten op aanwijzing van de boomkweker, zelf te rooien en sorteren. In oktober 2013 kuilde hij ze op en in januari gingen ze de kas in. In april werd duidelijk dat er iets niet in orde was. De 450 bomen bloeiden overmatig en eind april werd de verkaling duidelijk. De boomkweker is langsgekomen en volgens Van Etten werden vervangende bomen of vergoeding toegezegd. Die werd begin mei later ingetrokken.

Bladerdek
De verkaling betekent problemen in de teelt: voor een bladerdek zijn jonge takken nodig en die worden niet voldoende aangemaakt. De teelt blijft ondermaats. Daarom plant hij nieuwe bomen tussen de gehavende serie. "Het was duidelijk dat de andere niet goed gingen. Zo wilde ik de schade te beperken", vertelt hij. Deze bomen ontwikkelen zich prima. "14 mei geplant, laatste-keus bomen Gisela 3 en ze doen het goed." Dat doet hem vermoeden, dat het probleem al in de bomen zat voor de levering. Hij vermoedt dat er door het inknippen bacteriekanker in de bomen is gekomen doordat de wond van inknippen niet goed is behandeld. In zijn visie wordt hij gesterkt doordat er 1 boom van de partij niet ingesneden is. "Die heeft ook geen problemen. Die doet het beter. Als ze allemaal zo waren, had ik geen klacht ingediend."


De bomen slaan niet goed aan in de kas

Droogtestress
Van Etten besluit de boomleverancier te bellen en te vragen om vergoeding van de bomen. De boomkweker wijst dit af. Ze herkennen de klachten van Van Etten niet en wijzen op zijn keuze om de bomen zelf te selecteren en te rooien. Van Etten besluit de NAK in te schakelen. De bomen stonden toen in bloem, maar van jong bladeren was geen sprake. De NAK signaleert droogtestress en constateren dus dat er geen sprake is van Monilia en Laxa. Bovendien wijzen ook zij op de eigen verantwoordelijkheid van Van Etten betreffende de selectie van de bomen. Volgens NAK zijn er geen problemen met de geleverde bomen, en is er dus ook geen sprake van schuld van de boomkweker. "Maar waarom hebben de nieuwe bomen dan geen last van de stress?" vraagt Van Etten zich af. "De oudere bomen hebben bovendien grote, mooie kersen geleverd. Het moet in de bomen zitten." De teler vraagt zich ook af waarom niet gezocht is naar bacteriekanker - iets wat volgens hem wel toegezegd is.

Een van de bomen is ingeknipt voor onderzoek bij de NAK. Daarna is er geen groei meer ontstaan en ook dat verbaast Van Etten.

Ontwikkeling

Van Etten besluit vervolgonderzoek laten doen door DLV. Zij vinden het vreemd dat de NAK geen schade op heeft gemerkt, aangezien er 40 planten niet goed aan hebben geslagen. Die zijn tijdens bezoek van de DLV inmiddels dood. DLV schrijft ook dat de NAK niet naar de wortels heeft gekeken. Dat heeft DLV wel gedaan en zij concluderen dat die niet goed zijn ontwikkeld. Ook wijst DLV op de keuze van Van Etten om de bomen zelf te rooien. Ze adviseren hem een nieuw onderzoek bij de NAK op te laten starten. Dat heeft de teler niet gedaan. Hij wantrouwt de organisatie. Wel heeft hij een klacht ingediend bij het ministerie. 

Een andere optie voor de teler zou zijn om te laten onderzoeken of er sprake is van bacteriekanker. Echter, omdat het zolang geleden is dat de bomen de kas in zijn gegaan, vreest hij dat niet meer aan te tonen is waar de ziekte dan ontstond. Daarom is hij nu op zoek naar telers die ook ingeknipte bomen geplant hebben. "Plantjaar 2013/2014 en ingeknipt", vertelt hij. "Als ze deze problemen herkennen, weet ik dat het aan de bomen ligt. Als hun teelt wel succesvol verloopt, dan ligt de oorzaak ergens anders."


De knip in de bomen is zichtbaar.

Momenteel zijn 50 bomen dood en hebben er 40 zichtbare problemen. Van Etten verwacht dat die in het voorjaar niet uitlopen. Toch gaan ze volgend jaar allemaal de kas uit. "Nu is er bij 100 bomen te zien dat ze het niet goed doen, maar ik vrees voor problemen de komende jaren. Ze blijven altijd problemen geven en zullen nooit goede productiebomen worden." Als de schade verwijtbaar is, wil hij naast vergoeding van de bomen, ook vergoeding voor de vervolgschade. Door derving van de productie, loopt dat in de tienduizenden euro's. "


De hele zaak heeft een behoorlijke papierwinkel opgeleverd.

Naast de problemen met de bomen, zet Van Etten ook vraagtekens bij het functioneren van het NAK-paspoort. Aan de bomen zaten op het moment van rooien geen labels. Volgens Van Etten zouden die nagestuurd worden, maar is dat nooit gebeurd. Op de factuur die de teler in december kreeg, stond het ras van de bomen niet vermeld en stond geen Global GAP-verklaring. Wel stond er een EEG plantenpaspoort NAK-nummer vermeld. Op aanvraag kreeg hij daarom een tweede factuur. Met de rassen en Global GAP-nummer ditmaal, maar zonder nummer. De NAK concludeert dat de teler geen correct paspoort heeft. "Heeft het NAK-nummer op de rekening dan geen enkele waarde?" vraagt Van Etten zich af. "Als je als teler hier niet op kunt vertrouwen, wat heeft deze, maar ook keurmerken dan voor waarde? Met een NAK-paspoort en een Global GAP-keurmerk, dacht ik een goede partij in handen te hebben." Ook in eerdere jaren kreeg hij het NAK-nummer zo doorgegeven. "Maar bomen bestellen doe je ook niet elk jaar. En als er geen problemen zijn, hoef je daar ook niet mee aan de slag." 

Teler Janus van Etten zoekt naar telers die werken met tweejarige, ingeknipte bomen. Graag reactie per e-mail.