Om de eindjes aan elkaar te knopen, werd eten van oudsher niet weggegooid. In 1861 werd in de kookboeken van de Britse Mrs. Beeton voedingsverspilling al genoemd. "Gooi niet weg wat je nog kunt gebruiken," liet ze weten.
Hoeveelheden voedingsverspilling
In 2018 staat het voorkomen van voedingsverspilling hoog op de agenda van de Europese Commissie. Niet alleen omdat CO2-uitstoot aan voedingsverspilling vooraf gaat, maar ook om VN doel 12 (verantwoorde consumptie en teelt) te halen. Daarom ontwikkelt de Europese Commissie een methodologie om voedingsverspilling in de lidstaten te meten. Dit is nodig omdat gegevens op verschillende manier in de lidstaten verzameld worden, waardoor ze vaak niet geschikt zijn voor vergelijkingen. Ook in Polen is voedingsverspilling een item.
De meest recente uitgebreide gegevens over voedingsverspilling (die nog steeds met enige voorzichtigheid bekeken moeten worden) komen uit 2006 en staan vermeld in het BIOIS rapport van 2010. Volgens dit rapport verspillen Europeanen jaarlijks 89,3 miljoen ton voeding. Polen dragen 9 miljoen ton aan dit totaal bij. Poolse huishoudens verspillen 2 miljoen ton per jaar. Dat is ongeveer 54 kg per Poolse burger per jaar. Dat komt neer op 580 euro per gezin van 4 personen per jaar.
Polen scoort relatief hoog op de totale voedingsverspilling en staat als 5e op de lijst van Europese lidstaten. De grote Poolse teeltsector draagt hier ook aan bij.
Totale voedingsverspilling per lidstaat gebaseerd op de meest geschikte gegevens (ton per jaar).
Oorzaak en gedrag t.o.v. voedingsverspilling in Polen
Voedingsverspilling wordt door verschillende factoren veroorzaakt. Een ervan is gebrek aan begrip van wat er op een verpakking staat. Volgens de Eurobarometer van 2015 begrijpt niet iedereen termen als 'tenminste houdbaar tot' en 'uiterste houdbaarheidsdatum'.
Een andere oorzaak is verkeerde inkoopplanning, gestandaardiseerd formaat van porties in eetgelegenheden, voorraadmanagement, overproductie, verpakkingsschade en opslag die niet voldoet.
In 2018 werd het Poolse consumentengedrag ten aanzien van voedingsverspilling getest door Tesco. 62,7% van de ondervraagden gaven zelf aan eens per maand voeding weg te gooien. Hiervan deed 20% dit maandelijks, 32,1% wekelijks en 10,4% dagelijks. Tesco zelf verkocht 1,12 ton van z'n voeding niet. Hiervan was 36% geschikt voor menselijke consumptie. Van dit overschot werd 51% als diervoeding gedoneerd.
Antwoord op voedingsverspilling
Aandacht voor het onderwerp groeit in Polen. Tijdens het 2018 Economic Forum werd bekend dat de Poolse sector geeft om voedingsverspilling, al is dit wel vanuit economisch perspectief. Gesignaleerd werd dat de teelt niet altijd geoogst wordt om de prijzen op pijl te houden.
Er zijn een aantal lokale initiatieven in Polen die tegen voedingsverspilling vechten. Het meest bekend zijn de 32 Poolse voedselbanken, waar 2 miljoen mensen per jaar gebruik van maken. Het onderwerp wordt door non-gouvernementele organisaties en de privé sector het best opgepakt.
Politieke en juridische reacties
Er zijn maar weinig juridische initiatieven op het gebied van voedingsverspilling. Een ervan is artikel 43 uit 2011 dat bepaalt dat er op gedoneerde voeding geen btw geheven wordt.
In 2016 werd een Pools wetsvoorstel ingediend waarin bepaald werd dat grote Poolse retailers aan nieuwe verplichtingen dienden te voldoen, zoals het doneren van voeding aan bepaalde organisaties op straffe van een boete. Een zwak punt van de wet is dat deze zich richt op retailers en niet op consumenten.
Er staat in Polen meer op de politieke planning wat voedingsverspilling betreft, zoals het Polish National Waste Management Plan 2022 en het National Programme for the Prevention of Waste 2014. Ook Warschau heeft een Environmental Sustainability Programme 2017-2020. In maart van dit jaar kondigde het Poolse ministerie een 3-jarig project voor onderzoek naar voedingsverspilling aan.
Het advies van Mrs. Beeton geldt dus nog steeds in 2018 en is in Polen terug te vinden op de cover van een kookboek met de naam "Kook, verspil niet!"
Bron: AgroBerichten