Zuid-Afrika heeft de uitslag van een bijeenkomst van de Europese Commissie over plantgezondheid in de week van 9 en 10 juli 2018 verwelkomd. Tijdens deze bijeenkomst werd een voorstel van 8 lidstaten, waaronder Frankrijk en Spanje, over het introduceren van een categorie planten (waaronder citrus) en producten met een hoog risico onder artikel 42 van de nieuwe plantgezondheidswet verworpen. De nieuwe plantgezondheid-regelgeving zal eind 2019 van kracht worden.
Tot nu toe hanteert de EU het principe van de 'zachte grens', wat inhoudt dat een product acceptabel voor import is totdat bewezen kan worden dat het een onacceptabel risico met zich meebrengt. Het voorstel dat door Frankrijk namens de mediterrane landen werd gedaan, wilde een 'harde grens' trekken, wat betekent dat toegang voor een product verboden is tot bewezen is dat het geen risico meebrengt door beperkingen op bepaalde typen inkomende fruithandel te leggen. Volgens hun voorstel zouden producten als citrus als vanzelfsprekend vallen onder de te nemen maatregelen tijdens een crisismoment zoals het vaststellen van citrusgroenziekte.
Dit zou volgens de Wereld Handels Organisatie een maatregel opleggen die niet consistent is met het risico dat citrus black spot oplevert. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de Noord-Europese lidstaten tegen de lijst met 11 producten, die later teruggebracht werden naar 8 (exclusief citrus) stemden en die nu nog bestaat uit een enkel product.
De zuidelijke staten bestempelen deze afwijzing en dit besluit, aangevoerd door de noordelijke staten, als een gebrek aan solidariteit binnen de EU, terwijl binnen de Zuid-Afrikaanse citrussector dergelijke voorstellen gezien worden als protectionisme.
"We hadden goede hoop op dit voorstel," zei voorzitter van de Valenciaanse Association of Agricultural Producers Cristóbal Aguado na de uitstag van de meeting. "Helaas worden we weer teleurgesteld door het gebrek aan solidariteit van de noordelijke landen. We vinden het onacceptabel dat het maximum niveau aan bescherming niet gegeven wordt aan een product als citrus, dat bedreigd wordt door ziektes zoals black spot, wat geconstateerd is in ladingen citrus uit Zuid-Afrika, of citrusgroenziekte, om er maar twee te noemen."
In 2013 had hij opgeroepen tot de onmiddellijke sluiting van de grenzen totdat "Zuid-Afrika in staat was de export van citrus met voldoende plantgezondheid te garanderen."
Onderscheppingen staan op nul
Momenteel staan onderscheppingen van Zuid-Afrikaans citrus met bestemming Europa op nul voor het seizoen 2017/18. Het Zuid-Afrikaanse standpunt is dat citrus black spot geen quarantaine ziekte is en gedurende de decennialange citrushandel met Europa nooit voor een uitbraak heeft gezorgd. Onlangs werd het standpunt van Zuid-Afrika versterkt door het EU besluit dat citrus afkomstig uit Zuid-Afrika's black spot gebieden in de nabije toekomst erheen gestuurd kunnen worden mits aan bepaalde importregels voldaan wordt.
"We zijn erg blij en we hebben op voorhand hard gewerkt om het voorstel een halt toe te roepen door wetenschappelijke gegevens over deze producten aan de EU lidstaten te verschaffen," zegt Deon Joubert afgezant van de South African Citrus Growers' Association voor toegang tot de markt en de EU. "Ons standpunt is dat dit niet in het belang van een eerlijke en liberale wereldhandel is. Elke getroffen markt zal op z'n beurt reageren en het zal de handel en uiteindelijke economische groei frustreren. De wereld is al in de zijlijn aan het knutselen om alle voordelen van de liberale tuinbouwhandel van de late jaren '90 ongedaan te maken."
"Binnen twee jaar moet de black spot zaak gedoofd zijn," vindt een Zuid-Afrikaanse citrussector expert en teler. "Het is een politieke zaak."