De Europese Unie maakt zich inmiddels zorgen over de oogsten dit jaar. Dat blijkt uit het JRC MARS Bulletin van juni over de oogstverwachtingen dit seizoen. In het algemeen werden de ramingen naar beneden bijgesteld. Onderstaande kaarten tonen de gebieden waarover zorgen bestaan. Daaruit blijkt meteen de tweedeling in Europa. Het noorden kampt met droogte, terwijl verder naar het zuiden te veel neerslag viel.
Bron: EC - JRC MARS Bulletin
Na een koud voorjaar volgde snel een hete zomer in Kent, waardoor het seizoen een grillig patroon volgt. De frambozen doen het momenteel goed, maar er zijn minder aardbeien beschikbaar. Met het tennistoernooi Wimbledon stijgt de vraag naar aardbeien juist traditioneel. Twee weken geleden kampte de sector juist met een overschot. Dat tekent het grillige patroon.
Aan de oostkust van Schotland worden hogere temperaturen dan normaal geregistreerd, maar zijn uitschieters niet zo extreem als in het zuiden van het Verenigd Koninkrijk. De temperatuur schommelt tussen de 17 en 21 graden. De pieken in het seizoen zetten de markt wel onder druk, niet alleen in de afzet, ook in de keten. Bijvoorbeeld het aantal beschikbare plukkers (waar toch al een schaarste van is) en logistieke uitdagingen. De hoge vraag vangt de pieken goed op. Het seizoen in Schotland begon al in mei. Nog een week of twee zal er aanvoer van het zachtfruit zijn. Met de lagere aanvoer uit Engeland is er weinig druk op de markt. Als gevolg van de warmte beginnen de plukkers om 4 uur 's morgens en stopt de oogst rond 11 uur als de temperatuur stijgt. Daardoor zijn de loonkosten voor de telers hoog.
Ierse aardappeloogst kleiner
Ierse consumenten moeten rekening houden met hogere aardappelprijzen dit jaar. Na koude winter met veel sneeuw volgde een warme en droge periode. De aardappeltelersorganisatie IFA maakt zich zorgen om de oogst van dit jaar. De aardappelen die vroeg gepoot zijn, kregen te maken met de kou. "En als het 24 tot 25 graden Celsius wordt, stoppen ze met groeien," aldus de organisatie in The Indpendent. De sector waarschuwt dat de prijzen voor groenten en fruit zullen oplopen door de droogte.
Noorwegen: regen remt zachtfruit
Zachtfruittelers in het noorden van het land werden begin juni beperkt door het koude weer en hevige regen. Daardoor bloeiden de bramen twee weken later dan gebruikelijk. Dat is vooral het gevolg van de regen, die niet alleen de groei van het fruit afremt, maar ook de toegang tot de velden lastiger maakt.
Nederland: uien telen op 'eilandjes'
Het is droog in Nederland, in mei was er een warmte record, juni was een van de 10 droogste sinds 1901 en ook juli is zeer warm en droog begonnen. De zomer van 2018 behoort sinds deze week in elk geval tot de 5 procent droogste zomers ooit gemeten en het KNMI ziet 'voorzichtige aanwijzingen' dat de kans op droge zomers in de toekomst groter wordt. "We zitten rondom de langste dag dus dat betekent extra lange dagen met veel zon en hoge temperaturen waardoor droogte nu veel meer impact heeft dan bijvoorbeeld midden augustus droge dagen", vertelt een handelaar. Hij staat regelmatig met telers op de velden en ziet dat de droogte in akker- en tuinbouw in Noord en Centraal Europa dramatische vormen begint aan te nemen. "Planten staan in de overlevingsmodus en niet in de groeimodus. Telers moeten vol aan de bak met beregenen van de gewassen, maar door vrij krachtige droge noordoosten wind verdampt het water weer snel. Ik verwacht dan ook dat de productprijzen zullen gaan stijgen, zeker kijkend naar de 14-daagse weersvoorspelling waarin de droogte blijft aanhouden en de windrichting niet verandert."
De droogte laat verschillende sporen na. Vanuit de groothandelsmarkten worden op dit moment flinke tekorten aan vollegrond sla gemeld en torenhoge prijzen, dat heeft ook te maken heeft met extremere weersomstandigheden in het voorjaar en de warmte. LTO geeft aan dat de invloed van de droogte per regio en gewas nogal verschilt. "Over de hele linie zien we wel stagnatie in de groei. Voor telers die niet kunnen of mogen beregenen is de situatie nijpend", zegt Esther de Snoo van LTO Nederland. In veel gebieden in Nederland kunnen telers de droogte nog goed aan, maar hoe langer de droogte aanhoudt, hoe lager de opbrengsten zullen zijn en worden vertaalt in prijsvorming. De retail en detaillisten verwachten dat de prijzen in de komende tijd zullen oplopen als gevolgd van de droogte. De huidige weersomstandigheden pakken voor sommige telers ook positief uit. Telers van onder meer aardappelen en uien hebben door de aanhoudende droogte weinig last van schimmels en het gewas nog in de grond bewaren.
De groei is uit de vroege peen die momenteel in Zuid-Limburg wordt geoogst, daar komen minder volumes van het areaal. Dat zal ook gelden voor biologische peen uit Flevoland, waarvan de oogst binnenkort opstart. De effecten van het droge weer op bewaarpeen is nog niet te voorspellen omdat die gewassen in de periode augustus-oktober pas gaan aangroeien.
Telers van bloemkool in Noord-Holland en sla in Noord-Holland en Limburg geven aan dat er de effecten van de droogte door beregening beperkt worden. De droogte maakt het ook lastiger om de effecten van de hitte te bestrijden. Het kan zijn dat de appelen en peren kleiner uitvallen. Bessen rijpen door de warmte snel af en worden vroeger dan anders geoogst.
Droogte in combinatie met het aanhoudende warme heeft zijn weerslag op het zachtfruit. De combinatie van warmte en droogte geeft een stressvol gewas. Vruchten ontwikkelen zich sneller en rijpen eerder af. Hierdoor blijven de vruchten klein, in aardbeien is een teruggang van 25-40 procent te zien afhankelijk van ras, kwaliteit planten, teeltmethode en beregeningsmogelijkheden. De schade wordt beperkt doordat de nachten koel zijn.
Voorlopig lijkt de droogte nog geen invloed te hebben op de gewassen. Dat wil zeggen, er worden geen gevolgen voor de opbrengst verwacht. De afgelopen maanden waren erg droog, al trokken er eind mei nog enkele forse onweersbuien over het zuiden van het land. Erosiegevoelige akkers liepen wel schade op door wateroverlast en modderstromen.
Een aardbeienteelt bedrijf merkt dat de voorraden water door de droogte aan het slinken zijn. "Er is nog geen grote paniek, maar we merken wel dat het enorm droog is. Onze aardbeien worden geteeld op substraten en normaal gebruiken we regenwater aangevuld met meststoffen. Door de droogte moeten we overschakelen op bronwater en dat is teelttechnisch toch iets minder van kwaliteit. Het regenwater wordt bij ons ook gebruikt om de daken van de serres af te laten koelen. We hebben wel altijd water achter de hand, maar ik geloof dat de droogte best een probleem kan worden voor velen", vertelt een teler.
Van de droogte hebben de tomaten in de kas niet zoveel last, maar van de warmte des te meer. "De groente heeft juist last van de warmte. Kassen hebben genoeg water in reserve om droge periodes zoals deze door te komen. Het is voor hun juist de warmte die parten kan spelen. Toch is de kwaliteit van de tomaten op dit moment goed en hebben we geen problemen. We zien vaker dat richting het eind van het seizoen er wat kwaliteitsproblemen komen. De zetting die nu wordt gemaakt met het warme weer kan weleens voor kwaliteitsproblemen zorgen", vertelt een tomatenteler.
Duitsland: vijf voor 12 voor aardappeltelers
In grote delen van Duitsland is op dit moment sprake van langdurige droogte en relatief hoge temperaturen. Dit zorgt vooralsnog niet voor al te grote problemen: voor een breed scala aan producten heeft de hitte tot nog toe eerder positief dan negatief uitgepakt. Toch spreken steeds meer producenten en handelaren ook hun zorg uit over het huidige klimaat: in de regio Lüneburger Heide in de deelstaat Nedersaksen - Duitslands hofleverancier van aardappelen - beseffen de telers dat het inmiddels vijf voor 12 is. Momenteel draaien de kunstmatige beregeningsinstallaties al weken op volle toeren en is er nog geen sprake van grootschalige problemen. Als de droogte echter nog eens 10 tot 14 dagen aanhoudt, dan zijn de gevolgen niet te overzien en gaat een deel van de oogst zonder twijfel verloren. Helaas wordt er echter voor de komende dagen nog geen spatje regen voorspeld.
Groente- en kruidenproducenten in Noordrijn-Westfalen ondervinden momenteel al volop hinder van de droogte. Diverse telers geven aan dat hun velden ondanks de kunstmatige beregening volledig uitgedroogd zijn: dit heeft alles te maken met de permanente wind, waardoor het water niet gelijkmatig over de bodem verdeeld wordt. Hierdoor dreigen aanzienlijke tekorten aan onder meer spinazie, lente-ui en diverse soorten kruiden. Iglo- Duitslands voornaamste leverancier van diepvriesgroenten - werkt achter de schermen al aan mogelijke alternatieven voor de binnenlandse aanvoer van versproducten voor de industriele verwerking.
Zwitserland vult oogst aan met import
In Zwitserland zijn de gevolgen van de droogte al enigszins merkbaar, zo bevestigt een slaproducent. Er zijn zelfs al aanvullende importen nodig om aan de gevraagde volumes te voldoen. Op grond van de huidige weersvoorspellingen is de verwachting dat deze situatie de komende dagen en weken verder zal verscherpen. Anderzijds hebben de hoge temperaturen wel als voordeel dat de consumptie van sla omhoog gestuwd wordt, waardoor de prijssituatie voor de handel eveneens interessanter wordt.
Frankrijk: voldoende regen
In Frankrijk hebben telers weinig te stellen met de droogte. Bretagne heeft de afgelopen dagen te maken gehad met hevige regenval, vertelt de woordvoerder van een grote telerscoöperatie. Ook in de regio van Bordeaux is genoeg regen gevallen. Een teler vertelt: "aan het begin van het jaar heeft het zo veel geregend dat we het land niet op konden. Dit ging samen met een tekort aan zonlicht. Pas sinds een maand zijn de weersomstandigheden weer wat beter."
Dat de temperaturen sinds een dag of tien flink stijgen heeft volgens de teler grote gevolgen voor de Franse markt. "Vrijwel de gehele Franse groenteproductie heeft door het slechte weer in het begin van het jaar vertraging opgelopen. Nu de weersomstandigheden verbeteren komt iedereen tegelijk met zijn product op de markt, terwijl de consument hier nog niet klaar voor is. De prijzen zijn laag." De teler voorziet dat de echte droogte nog moet komen. "Als het hier eenmaal warm wordt, tik je zo de 40 graden aan. Hier hebben de planten erg onder te lijden. Dit weekend heeft het gelukkig nog flink geregend en gestormd." In het zuidwesten van Frankrijk, Charente en Aquitaine trokken gisteren hagelbuien over die een spoor van vernieling achterlieten. Of er ook gewassen beschadigd zijn, is nog onduidelijk. In een eerste schatting wordt gesproken over een gebied van 15.000 hectare met bonen en mais dat getroffen is.
Italie: hagelschade aan onbeschermde teelt
Nog verder naar het zuiden werd de regio Val di Non, Braz (Trentino), op 3 juli getroffen door een hagelbui. Op beelden die op internet circuleren is op de achtergrond onder andere een appelboomgaard zonder hagelnetten te zien. Het spreekt voor zich dat in deze boomgaard de oogst beschadigd zal zijn. de huigenbuien waren wel heel lokaal. Dieper in het dal hadden telers nergens last van, al daalde het kwik wel aanzienlijk. Ook in Val di Fassa (Trentino) viel veel neerslag. Dat gebied staat niet bekend om boomgaarden, maar er is aanzienlijke schade aan de infrastructuur.
Verder naar het zuidoosten van Europa werd zo'n 200 hectare landbouwgrond in Turkije getroffen door hagel. De hagelbui trok over het district Meric, nabij Edime in het noordwesten van het land. Op een groot deel van het getroffen gebied worden watermeloenen, meloenen en mais geteeld. Het is nog onduidelijk hoe groot de schade aan de gewassen is.
Roemenië: hevige regen na droogte
De weersomstandigheden worden eindelijk gunstiger voor Roemeense groententelers. Het seizoen begon koud en droog. Een nieuwe uitdaging kwam echter met de aanhoudende regen vorige week. In sommige regio's regende het 7 dagen en nachten achter elkaar.
Wetenschappers waarschuwen voor de ziektedruk als gevolg van de vochtige omstandigheden. De grootste impact wordt verwacht voor tomaten, frambozen, blauwe bessen en in sommige gevallen is de volledige meloenenoogst beïnvloedt. De schade is goed te zien op de markten, waar tomaten en meloenen met scheuren of schimmel te vinden zijn. Een kasteler in het zuidoosten van het land vertelt dat de schade daar meevalt. Er zijn wat kwaliteitsproblemen, maar over het algemeen is de oogst goed.
De weersomstandigheden worden eindelijk gunstiger voor Roemeense groententelers. Het seizoen begon koud en droog. Een nieuwe uitdaging kwam echter met de aanhoudende regen vorige week. In sommige regio's regende het 7 dagen en nachten achter elkaar.
Wetenschappers waarschuwen voor de ziektedruk als gevolg van de vochtige omstandigheden. De grootste impact wordt verwacht voor tomaten, frambozen, blauwe bessen en in sommige gevallen is de volledige meloenenoogst beïnvloedt. De schade is goed te zien op de markten, waar tomaten en meloenen met scheuren of schimmel te vinden zijn. Een kasteler in het zuidoosten van het land vertelt dat de schade daar meevalt. Er zijn wat kwaliteitsproblemen, maar over het algemeen is de oogst goed.