Als exportland van vers fruit speelt Nederland een beperkte rol van betekenis in de wereldwijde markt. Nederland mag dan de vierde grootste exporteur van vers fruit ter wereld zijn, het is vooral een distributieland. Het importeert meer verse vruchten en noten dan het exporteert en van die export blijft het merendeel in de EU, ruim 92%. Export naar landen buiten de EU beperkt zich tot enkele onderscheidende producten als de conference peer. Veel populaire invoerproducten zoals banaan, citrus, zachtfruit, steenfruit, druiven, meloenen, mango's en avocado's kunnen niet (concurrerend) of in het juiste seizoen in Nederland geteeld worden. Om wel de distributiefunctie voor de Europese markt te kunnen blijven vervullen, is het voor Nederlandse importeurs van groot belang om na te denken over hoe men voldoende kwalitatief goed en verantwoord geteeld fruit kan blijven sourcen, meldt de Rabobank.
Actie nodig om beschikbaarheid importfruit voor EU veilig te stellen
Door de toenemende vraag wereldwijd komt de beschikbaarheid van importfruit voor de EU markt steeds meer onder druk te staan. De komende vijf jaren verwachten we wereldwijd een consumptiegroei van vers fruit van gemiddeld 4% per jaar. Tegelijkertijd kiezen overzeese leveranciers er vaker voor om hun fruit af te zetten op snel groeiende markten buiten de EU. Dat doen ze vanwege hogere opbrengstprijzen, minder strenge product(ie)eisen of risicospreiding.
Om over goed en voldoende importfruit te kunnen beschikken, besteden Nederlandse importeurs doorgaans veel aandacht aan een goede relatie met leveranciers. Daarnaast wordt regelmatig leverancierskrediet gegeven en worden soms de producten afgenomen waar minder gemakkelijk een markt voor te vinden is. Om ook in de toekomst duurzame relaties te kunnen onderhouden met overzeese fruitleveranciers zal meer nodig zijn. Denk aan:
- samen met leveranciers nieuwe concepten (met aantrekkelijke meerprijs) in de markt zetten, bijvoorbeeld met een minimumprijsgarantie voor de teler.
- het (co-)investeren in overzeese fruitteelt, verpakkingsfaciliteiten of exportbedrijven.
- investeren in nieuwe herkomstgebieden van fruit (bijv. in Afrika).
Naast succesfactoren als betrouwbaarheid, netwerk en product- en marktkennis wordt de financiële kracht een belangrijkere succesfactor voor importeurs. Voor financieel sterke partijen is het vaak eenvoudiger bovengenoemde 'sourcingstrategieën' toe te passen dan voor financieel zwakkere concurrenten.
De wereldwijde markt van vers fruit kent drie grote groeimotoren
De wereldwijde handel in vers fruit is sinds 2010 met gemiddeld 6% per jaar gegroeid. Die groei wordt enerzijds aangejaagd door opkomende markten als Vietnam, Thailand, Zuid-Korea, India en de Verenigde Arabische Emiraten. Daarnaast leveren ook traditioneel grote markten als de VS, de EU en natuurlijk China een grote bijdrage (Figuur 1). Wat opvalt is dat niet alleen meer fruit gevraagd wordt, maar vooral ook ander fruit: smaakvoller fruit, exotisch fruit en fruit dat geschikt is om 'te snacken'.
Figuur 1: De invoer van vers fruit en noten groeit in diverse regio's van de wereld. Bron: Rabobank op basis van UN-Comtrade, 2017).
Groeigigant China
De opvallendste van alle groeimarkten in vers fruit is China, dat een grote groei in importwaarde combineert met een hoge procentuele groei. De invoer van vers fruit en noten nam in het Aziatische land sinds 2010 met gemiddeld meer dan 18% per jaar toe: van USD 2,1 miljard naar 5,9 miljard. De Chinese markt blijft groeien en zal om nog meer hoogwaardigere producten vragen. Denk aan kersen, zachtfruit, kiwi's, avocado en biologisch geteeld fruit. De grotere vraag en beschikbaarheid in China heeft te maken met onder meer inkomstgroei, verbeteringen in logistiek en markttoegang die verleend is voor buitenlands product.
Eigenlijk zien we dat in een groeimarkt als China veel consumententrends lijken op die van meer volwassen markten als Europa en de VS. Op sommige gebieden, zoals e-commerce, loopt China voor op Westerse markten. Volgens retailonderzoeksbureau IGD groeit de online markt voor de dagelijkse (supermarkt)boodschappen in China van USD 7 miljard in 2015 naar USD 178 miljard in 2020. In Duitsland groeit deze markt in dezelfde periode van USD 3 naar 6 miljard. Een ander verschil met de Europese markt is het belang van merken in vers fruit om het vertrouwen van de Chinese consument te winnen.
Figuur 2: Chili en Thailand zijn belangrijkste herkomstlanden van Chinees importfruit. Bron: Rabobank op basis van UN-Comtrade, 2017).
Chili heeft Thailand het afgelopen jaar van de troon gestoten als belangrijkste buitenlandse fruitaanbieder op de Chinese markt (Figuur 2). Chili heeft de sterke positie te danken aan het tegengestelde productieseizoen en het brede assortiment van kwalitatief goed en populair fruit. Denk aan steenfruit, druiven, avocado, kiwi's en blauwe bessen. Andere exportlanden die sterk in opmars zijn op de Chinese markt zijn Nieuw-Zeeland, Australië en Peru.
Gewoon goed is niet meer goed genoeg op de Amerikaanse markt
De vooruitzichten zijn goed voor de Noord-Amerikaanse markt. Daarentegen is het niet eenvoudig om aan de eisen van supermarktketens en consumenten te voldoen. De Amerikaanse consument heeft hoge verwachtingen als het gaat om kwaliteit, consistentie, beschikbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van vers fruit.
Het marktvolume van vers fruit in Noord-Amerika zal in de komende jaren vijf jaren naar verwachting met gemiddeld 1,7% per jaar groeien. Dit is meer dan in de afgelopen jaren. In waarde zal de markt nog sterker groeien omdat er relatief veel groei zit in duurder fruit. Voorbeelden zijn exoten, gesneden fruit, nieuwe druivenrassen, bessen en biologische fruit.
Meer dan de helft van de totale Amerikaanse invoer van vers fruit en noten komt uit Mexico en Chili. Andere belangrijke herkomstlanden zijn grote bananenleveranciers als Ecuador en Costa Rica. Een land dat snel marktaandeel verovert in Noord-Amerika – en ook elders in de wereld- is Peru. Met avocado's, blauwe bessen en druiven heeft Peru een belangrijke positie weten te bemachtigen (Figuur 3).
Figuur 3: Peru wint marktaandeel in Amerikaanse invoer van druiven. Bron: Rabobank op basis van UN-Comtrade, 2017).
Groeiversnelling op de EU markt, vooral voor noten, bessen en avocado's
In de afgelopen jaren groeide de totale vraag naar vers fruit nauwelijks in de EU. Toch verwachten we voor de komende jaren weer een bescheiden toename van 0,9% per jaar. Net als in de VS en China zal ook in de EU vooral de vraag naar duurder fruit stijgen: zachtfruit, smaakvollere variëteiten, niches en exotisch fruit (o.a. avocado's). Doordat relatief veel van de populaire fruitsoorten, voor een deel van het jaar, importproducten zijn groeit de invoer (van buiten de EU) sneller dan de consumptie.
Er is veel fruithandel tussen EU-landen, waarbij Spanje verreweg de belangrijkste leverancier is. Als het gaat om de import vanuit landen buiten de EU, is het scala aan leveranciers vrij divers (Figuur 4). Ongeveer de helft van alle EU-invoer van vers fruit bestaat uit noten, waar de VS en Turkije belangrijke herkomstlanden zijn, en bananen, die veelal uit Costa Rica, Ecuador en Colombia komen. Voor het overige overzeese fruit hebben Zuid-Afrika en Chili een stevige marktpositie. Deels gaat het dan om producten met een tegengesteld productieseizoen, zoals druiven, blauwe bessen en citrusfruit. Deels om producten die nauwelijks in de EU geteeld worden, zoals avocado's. Net als in andere grote markten is in de EU de opmars van Peru duidelijk zichtbaar. Ook Marokko timmert aan de weg met fruit (o.a. citrus, bessen).
Figuur 4: Invoer van vers fruit in de EU. Bron: UN-Comtrade, 2017)
Bron: Rabobank