De Zuid-Afrikaanse vijgenexport is iets van de laatste tien jaar en breidt zich momenteel uit. De binnenlandse vraag groeit onder invloed van de nieuwste voedingstrends. Het is echter moeilijk te exporteren omdat het fruit sterk aan bederf onderhevig is. Bovendien moet het op het optimale tijdstip geplukt worden (voor de export wanneer het 85% tot 90% rijp is) en ook aan de koelketen worden hoge eisen gesteld, waarbij temperatuurschommelingen tot een minimum beperkt dienen te worden.
Star South is de grootste exporteur en exporteerde in 2016 een volume van 450 ton (60% voor het Verenigd Koninkrijk en de rest naar de EU, Canada, het Midden- en Verre Oosten). Star South manager Danel van Deventer vertelt dat er vorig jaar ook 100 ton op de binnenlandse markt is vermarkt. Er is 10 ton aan de verwerkende industrie geleverd (vijgenjam is erg populair in Zuid-Afrika). De gemiddelde opbrengst in de Westkaap en Noordwestelijke Provincie ligt rond de 3 tot 4 ton per hectare.
De commercialisering van de Zuid-Afrikaanse vijgensector is de verdienste van Keith Wilson, die sector in Turkije bestudeerde en vijgenbomen inkocht bij de beroemde Franse kwekerij van Pierre Baud. Nu worden er in Zuid-Afrika Ronde de Bordeaux en Boujassotte vijgen geteeld. Op kleine schaal worden er ook rassen als Tangier, Deanna en King geteeld en oude rassen zoals Old Cape White en Adams, die uitsluitend voor lokale consumptie bestemd zijn. Genoa en Kadota vijgen worden vooral geteeld voor de bereiding van jam.
Het vijgenseizoen is halverwege. De Ronde de Bordeaux wordt van week 52 tot week 8 geoogst en Bourjassotte van januari tot aan week 18 tot 20. Ronde de Bordeaux vijgen, die momenteel alleen in Zuid-Afrika op commerciële schaal geteeld worden, hebben een compact formaat (20 gram) en worden daarom door Albert Heijn vermarkt onder de naam 'baby vijgen'. Op dit moment worden er proeven gedaan met het telen van dit ras in Ethiopië en Egypte en de eerste resultaten zijn veelbelovend. Doordat de pluk van de kleine vruchten arbeidsintensief is, is de teelt in landen met lagere arbeidskosten een goede oplossing.
Maat is een obstakel
Vijgenproducent Hanro Knoetzen van Eikenhof vertelt dat de maten van het fruit kleiner zijn als gevolg van de uitdrogende wind in het land. Een hoger gemiddeld gewicht (50 gram) zou de vijgenhandel winstgevender maken. Vanwege het klimaat leveren dezelfde rassen in het Middellandse Zeegebied grotere vruchten op. De vruchtgrootte zou verbeterd kunnen worden door de bomen te dunnen in december, maar tegen die tijd is de oogst van Ronde de Bordeaux al aangevangen.
Markten
Het Verenigd Koninkrijk is van oudsher een exportmarkt voor de Zuid-Afrikaanse fruitsector. Star South vertelt dat de Britse markt voor vijgen groeit omdat het fruit veelzijdig is en toegepast kan worden in zoete en hartige gerechten. Vanwege de Brexit en de koersval van het Britse pond zijn sommige telers echter niet meer zo geïnteresseerd in deze markt. Teler Willem van der Merwe is dan ook blij dat hij nu zaken doet met de Nederlandse retailer Albert Heijn. "Ik exporteer 99% van mijn volumes maar Nederland," meldt Van der Merwe. Ook Knoetzen beaamt dat de vijgenprijzen in het Verenigd Koninkrijk lager zijn. Hij levert zo'n 70% van zijn productie aan de binnenlandse markt via Freshmark en Woolworths.
Valerian van der Byl, van Fairfield, legt uit dat het bedrijf op zoek is naar nieuwe afzetmarkten nu de productie groeit. Hij is van mening dat het Verenigd Koninkrijk een sterke markt zal blijven maar ziet ook kansen in het Verre Oosten. Jan Eksteen, van Uitkijk Farm, dat het jaarlijkse vijgenfestival organiseert, bevestigt de vraag stijgt, wat deels te danken is aan de sterke horecasector in de Westkaap. Ook in Noordwestelijke Provincie worden vijgen geteeld. Stef Papendorf, van Hillcrest Boerdery, begon zo'n 8 jaar geleden met de vijgenteelt. Hij levert zijn Adams vijgen aan de lokale markt maar ziet ook exportmogelijkheden. "Ik heb 1.400 Deanna bomen aangeplant en nog eens 1.500 Evita voor de export," aldus Papendorf.
Voor meer informatie:
Danel van Deventer
Star South
Tel: +27 21 864 3655
Email: danel@starsouth.co.za
Keith Wilson
Tel: +27 82 416 9409
Email: figman@vodamail.co.za
Jan Eksteen
Uitkijk Farm
Tel: +27 82 324 8372
Email: jan@xtnfamily.co.za
Stef Papendorf
Hillcrest Boerdery
Tel: +27 14 523 5100
Email: stefpapie@gmail.com
Willem van der Merwe
Dasklip Boerdery
Tel: +27 83 232 5131
Email: dasklip@agrizone.co.za