De Duitse en Tsjechische Querfeld en Zachraň jídlo willen kromme groenten en krom fruit terug op de borden brengen en er een nieuwe trend van maken, meldt de Duitse website Cafebabel.de.
De levensmiddelsector lijdt aan schoonheidswaanzin. In Tsjechië is het 20 procent, in Duitsland zelfs tot wel 30 procent van de oogst die niet op het bord van de consument belandt - alleen maar vanwege normen die de grootte, vorm en kleur van groenten en fruit vastleggen. "Groenten en fruit moeten mooi zijn, anders eet niemand ze. Dat terwijl uitgesorteerde producten net zo lekker en gezond zijn", zegt het Berlijnse start-up Querfeld over de problematiek. In totaal verspilt men in Duitsland jaarlijks circa 18 miljoen ton levensmiddelen. Dat komt overeen met 450.000 volgeladen vrachtwagens. "Als consument hebben we geleerd dat we in supermarkten en bij grote levensmiddelenketens groenten en fruit vinden dat er volgens de norm uitziet. De handelaren beweren dat de consumenten andere producten niet willen kopen", zegt Anna Strejcová van het Tsjechische initiatief Zachraň jídlo ('red het eten'). "Wanneer we echter op de akkers gaan kijken, stellen we vast dat het eten niet altijd zo gelijkmatig groeit en dat daarom iemand het uit moet sorteren", vervolgt Anna haar verhaal. Zo ontstaat er een groot verlies aan levensmiddelen direct in de landbouw, omdat voeding dat niet aan de standaard voldoet afgekeurd wordt.
Het is een vicieuze cirkel: de consumenten zijn ingesteld op rechte komkommers. Uit conditionering kiezen ze hiervoor. De supermarkt biedt niks anders aan met het argument dat kromme producten niet gekocht worden. De consument kan vervolgens niks ongewoons kopen en kan niet aan verschillende vormen en afmetingen wennen of vergeet zelfs helemaal dat dit bestaat. "Er is voorlichting op dit gebied nodig! Eis kromme groenten en koop ze!", raadt Amelie Mertin van Querfeld aan. Het onderwerp gaat haar persoonlijk aan het hart: tijdens haar economische studie werkte ze in de vakanties bij biologische bedrijven en zij schrok hier van het 'afval'. "Veel mensen weten helemaal niet hoeveel er weggegooid wordt."
Campagne tegen verspilling
Zachraň jídlo is een campagne tegen de verspilling gestart: wie de petitie tekent, stuurt een signaal dat hij of zij ook kromme groenten zou kopen - en kan eraan bijdragen dat deze toekomstig ook verkocht gaan worden. In Tsjechië hebben al bijna 10.000 mensen de petitie getekend. In de loop van het afgelopen jaar is Zachraň jídlo bijeengekomen met vertegenwoordigers van verschillende supermarkten: "Ze hebben tegen ons gezegd dat de klanten niet bereid zijn om groenten en fruit te kopen dat niet aan de standaard voldoet", is op de homepage te lezen. Daarom heet de campagne ook Jsem připraven ('ik ben bereid'). De campagnevoerders willen niet langer toezien dat er meer waarde wordt gehecht aan uiterlijk dan aan smaak.
Querfeld wil de grote massa aanspreken: "We willen niemand 'bekeren' en met een opgeheven vinger ertoe aandringen om onze kromme groenten te kopen. We willen dat consumenten door onze campagnes zin krijgen in onze producten", legt Amelie uit. Communicatie is belangrijk, de campagnes moeten cool en grappig zijn. Tomaten met een neus of wortelgroenten in allerlei vormen dienen als sympathiedragers. "Als we met een lach communiceren, bereiken we veel mensen", aldus Amelie.
Querfeld belevert inmiddels ook zakelijke klanten – caterings, kantines, centrale keukens waar het uiteindelijk helemaal niks uitmaakt hoe bijvoorbeeld de komkommer er oorspronkelijk in zijn geheel uitzag. Supermarkten staan bij Querfeld momenteel niet in de focus, "maar we zullen het onderwerp beslist weer oppakken", benadrukt Amelie. Querfeld moest producenten en handelaren eerst zien te overtuigen. Als jonge mensen uit de grote stad met een start-up komen, zijn telers allereerst natuurlijk sceptisch. "Het was belangrijk dat ons plan geen eenmalige actie zou blijven", legt Amelie uit. Inmiddels heeft zij een goede verstandhouding met de telers, zij moeten echter ook geduld hebben met Querfeld: "We kunnen momenteel nog niet zoveel producten afnemen als ze zouden hebben", betreurt Amelie. Het is voor de telers tenslotte ook erg wanneer zij hun producten weg moeten gooien en gebruikte bronnen daardoor niet terug kunnen verdienen.
De grootste prioriteit is het redden van levensmiddelen. Daarbij maakt het niet uit welke vorm groente of fruit heeft, de kwaliteit moet kloppen. "Lokaal en biologisch is erg belangrijk voor ons", benadrukt Amelie. "We verkopen geen oude en beschimmelde producten maar alleen producten met optische afwijkingen", legt ze uit. Zo wordt levensmiddelverspilling gereduceerd, krijgen de telers extra inkomen en krijgen klanten levensmiddelen van de beste kwaliteit tegen voordelige prijzen. Ook Zachraň jídlo bekommert zich vooral om ecologische redenen over het onderwerp. "Bij de productie van groenten en fruit worden verschillende bronnen gebruikt – water, voedingsstoffen uit de aarde, brandstoffen en menselijke arbeidskracht. De landbouw heeft een grote invloed op klimaatverandering", legt Anna uit. "Daarom kunnen we het ons niet veroorloven om eten gewoon weg te laten rotten", concludeert zij.