Links: de kassen worden verwarmd met geothermische warmte.
Rechts: deze komkommerkas is uitgerust met een circulair irrigatiesysteem.
Om te laten zien dat er in IJsland veel verschillende producten geteeld kunnen worden en om te tonen hoe er handig gebruik gemaakt wordt van de warmte in de grond, neemt Gunnlaugur Karlsson ons mee langs een vijftal telers. Zelf is hij directeur van de enige afzetorganisatie voor IJslandse groenten en fruit: SFG. Dankzij een succesvolle inzet op een eigen label wist hij de omzet van SFG te verhogen ondanks dat de importheffingen die de IJslandse telers decennia beschermden in begin jaren 2000 werden opgeheven.
Rucola wordt steeds populairder.
Peterselie van de volle grond. De grond is een mix van IJslandse en Finse grond.
De grootste uitdaging voor de telers zijn de hoge loonkosten. Het is in IJsland wettelijk gezien onmogelijk om seizoen medewerkers aan te nemen. Flexibiliteit in de arbeidsmarkt is er eigenlijk niet, waardoor er tijdens de oogst geen tijdelijk personeel aangenomen kan worden. Daarnaast is er een krapte op de arbeidsmarkt. Nu de economie weer aantrekt, is de werkloosheid snel gedaald tot bijna het nulpunt. Verschillende telers hebben daarom medewerkers over de grens gezocht, vooral in Polen en de Baltische staten. Het is wettelijk onmogelijk om met flexwerkers te werken, ook betalen per kilo voor plukkers is niet toegestaan. Dat is een probleem waar veel telers mee worstelen.
Links: de verpakkingsmachine voor de slamixen (rechts).
onder: overzicht van de kas met sla.
Luchtvochtigheid verhogen
In Laugaras is slateeltbedrijf Hveratun te vinden. Hier worden verschillende slasoorten geteeld op hydrocultuur. De luchtvochtigheid in IJsland is doorgaans laag, daarom sproeit de teler een nevel in de kas. "Dat was nog wel een uitdaging om dat goed te krijgen, zonder de nevel krijgen de slabladeren droge randen," legt Gunnlaugur uit. Rucola wordt steeds populairder in IJsland. Daarnaast is er een klein areaal peterselie. De peterselie staat in een mengsel van IJslandse en Finse grond. Een deel van de producten wordt ter plaatse gesneden en verpakt. Daarvoor werd een machinelijn uit China ingevoerd.
Belichte teelt maakt de komkommerteelt succesvol. Er worden geen komkommers geïmporteerd.
Gesloten irrigatiesysteem
Op 3800 vierkante meter telen Helgi Jakobsson en Hildur Ósk Sigurðardóttir jaarrond komkommers. De productie komt uit op 600 ton per jaar. De teelt is gedeeltelijk belicht. In de wintermaanden staan de lampen 20 uur per dag aan, in de zomermaanden is dat veel minder. De komkommers staan in een substraat van vulkanisch gesteente. "Het water dat ze hier gebruiken maakt echt het verschil, de IJslandse komkommer is de lekkerste," betoogt Gunnlaugur. De kassen zijn uitgerust met een gesloten irrigatiesysteem waarbij geen afvalwater wordt geloosd. Na zuivering worden nieuwe meststoffen aan het water toegevoegd om vervolgens weer langs de wortels van de komkommerplanten te stromen.
Op de verpakkingen is informatie over de telers te vinden. Dat is één van de factoren die het succes van de IJslandse productie verklaard.
Belichte tomatenteelt
Tomatenteler Fridheimar heeft een areaal van enkele duizenden vierkante meters kassen. De kassen worden niet volledig gebruikt voor de tomatenteelt, een deel is in gebruik als restaurant en ontvangstruimte voor toeristen. De teler heeft een opbrengst van ruim 90 kilo per vierkante meter. Heet water uit drie bronnen wordt aangewend om de kassen te verwarmen. Dankzij de belichte teelt kan er jaarrond tomaten geoogst worden. De laatste jaren worden er meer specialties geteeld in IJsland, waardoor een tekort aan gewone tomaten dreigt te ontstaan, legt teler Knutur uit. Zo'n 80 tot 85 procent van alle tomaten in IJsland is van eigen bodem.
De opbrengst in deze tomatenkas staat op 90 kilo per vierkante meter.
Aardbeien, kersen, frambozen en bramen
Het begon meer als een test waarbij er op teeltbedrijf Kvistar, dat oorspronkelijk een boomkwekerij is, op 350 vierkante meter kersenbomen in een kas werden geplaatst. de bomen zijn inmiddels volgroeid en er is een opbrengst van zo'n 10 kilo per vierkante meter. "De smaak van de kersen is fantastisch," aldus teelster Hólmfríður Geirsdóttir. Het eiland telt nog één andere kersenteler met een areaal van 50 vierkante meter. Naast de kas met kersen staan verschillende tunnels met aardbeien.
Zachtfruit wordt op kleine schaal geteeld, links kersen, rechts aardbeien.
"We telen de Elsanta, omdat de smaak goed is. Om de dag wordt het geoogste fruit naar Reykjavik gebracht." Naast de aardbeien en kersen teelt het bedrijf ook frambozen en bramen. Kvistar is het enige teeltbedrijf voor frambozen. "De smaak is anders, dus het vraagt enige tijd om de frambozen te introduceren. We hebben de planten uit Nederland ingevoerd." Ondanks het zeer beperkte areaal van enkele tientallen vierkante meters is dat voldoende om de IJslandse markt te bedienen. Tot slot staat er in de kas een rij bramen. Ook dat is een nieuw product dat onlangs werd geïntroduceerd op de markt.
In deze tunnels worden aardbeien geteeld.
Het aardbeienseizoen begint in de tweede week van mei. De frambozenstruiken ontwaken als de temperatuur tussen de 12 en 15 graden komt. Het seizoen loopt tot eind augustus, begin september. "Het is een kwetsbaar product, dus we zoeken ook naar andere manieren om het zachtfruit aan te bieden," vertelt Gunnlaugur. "We willen bijvoorbeeld met kleinere verpakkingen gaan werken."
Elsanta aardbeien in een IJslandse tunnel.
Witte champignons
Tot slot bezoeken we de enige champignonteler op het eiland; Fludasveppir. Het bedrijf begon in 1984 en oogstte toen 500 kilo per week. Dat werd gezien als een goede oogst, tegenwoordig wordt er veel meer per week geoogst. De totale omvang van de champignonmarkt wordt geschat op 600 tot 700 ton per jaar. Daarvan wordt 500 tot 600 ton bij Fludasveppir geteeld. Het deel import is noodzakelijk om enige concurrentie te hebben op de markt. De champignonteelt heeft veel potentie in IJsland. Opmerkelijk is dat er vooral witte champignons geteeld worden. Slechts 10 procent van de aanplant bestaat uit kastanje champignons en portabella's.
Linksboven: bramen zijn een echte niche.
Linksonder: IJsland telt twee kersentelers, deze heeft een 350 m2 kersen in de kas
Rechts: frambozen doen het goed in de IJslandse markt.
Misschien wel de grootste uitdaging voor de champignonteler is de aanvoer van mest om de champignons op te telen. Hoewel er in de weilanden veel paarden staan is dat ook het probleem. Ze staan in de wei, dus is de mest niet te verzamelen. Daarom maakt Fludasveppir de mest zelf van stro van IJslandse gerst. Dat proces is moeizaam. Afgelopen herfst was de kwaliteit van het stro slecht vanwege het slechte weer.
Champignons telen in IJsland is nog niet zo makkelijk. Het begint al met een tekort aan mest.
Een deel van de champignons wordt aangeboden als vitamine D verhogend. Een claim die in Australië en de VS vaker gemaakt wordt op champignons. Binnen Europa is een dergelijke claim lastiger te maken vanwege de strikte regels. Om die claim te kunnen waarmaken, worden de champignons onder Uv-licht gezet. "We willen ook graag een ecologisch label op de champignons," vertelt Gunnlaugur. "Ik heb met een adviseur gesproken en die zei dat we er bijna zijn. We voldoen voor 90 tot 95 procent aan de regels."
Meer informatie
SFG
Gunnlaugur Karlsson
+354 570 8905
gk@sfg.is
www.sfg.is