Hans Kerstjens en Michiel F. van Ginkel (ZON) over nieuwe koers
Het GMO-beleid gaat op de schop
Michiel F. van Ginkel en Hans Kerstjens
Michiel F. van Ginkel: 'In feite heeft de overheid gekozen voor een verandering van de strategie. De overheid wil met ingang van 2017 andere doelen proberen te bereiken met de GMO-gelden dan tot dusver het geval was. De doelen kostenverlaging en schaalvergroting, (dus het concurrentiespel aangaan door de goedkoopste, de efficiëntste te worden of te blijven) komen te vervallen. De overheid zegt dat dit een doodlopend pad is voor de Nederlandse tuinbouw. Zij wil dat de Nederlandse tuinbouw veel innovatiever wordt en zich veel meer gaat richten op vernieuwing en versterking van de afzetstructuur. Daar waar de huidige strategie zich gedeeltelijk richt op de productie en dus op de teler, op het individuele bedrijf, is het de bedoeling dat de GMO zich voortaan volledig gaat richten op het versterken van de afzet en de afzetstructuur, op vernieuwing en op collectiviteit. Daarnaast richt de GMO zich de komende jaren nadrukkelijk op zaken als duurzaamheid en verduurzaming.'
De nieuwe koers heeft behoorlijke gevolgen voor de wijze waarop GMO voortaan kan worden aangevraagd door telersverenigingen, zegt Hans Kerstjens. 'Eigenlijk zijn er drie grote veranderingen. Alles wat wij in de nieuwe strategie gaan doen, moet de term 'vernieuwend' raken. Vernieuwend betekent onder meer dat er ten opzichte van de oude situatie een bepaald plan, een nieuwe focus en een meetbaar, nieuw doel moeten zijn. Daarnaast is het nadrukkelijker dan voorheen de bedoeling dat een project een collectieve financiering en meerwaarde heeft. Derde verandering is dat ons meerjarenprogramma zich ook in detail uitstrekt over meerdere jaren. Tot nu toe maakten we een uitgewerkt plan voor het eerste jaar en voor de daarop volgende twee jaren een plan op hoofdlijnen.' Om telersverenigingen te laten wennen aan de nieuwe strategie is er een overgangsregeling, dus er is enige ruimte om van de huidige strategie te groeien naar de nieuwe doelstellingen. Dat neemt niet weg dat de producentenorganisaties er samen met de telers hard aan moeten trekken om zo snel mogelijk met goede plannen te komen.
Michiel: 'Eigenlijk kan er nog veel van wat in het verleden ook kon, alleen nu moet het worden getoetst aan de termen vernieuwend en collectiviteit. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat we niet uitsluitend praten over een product, maar dat we nog meer kijken naar de marktbenadering. Je zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om een bepaalde doelgroep met een product te benaderen door een specifieke verpakking of verwerking in te zetten. Als dat nieuw is ten opzichte wat we nu doen als organisatie, of voor een bepaalde productgroep, kun je daar gerichte investeringen voor doen waarvoor je GMO kunt aanvragen. Collectief wil dan niet zeggen dat alle telers van dat product daar aan meedoen; dat kunnen er ook best een stuk of drie, vier, vijf zijn die deelnemen en naar rato bijdragen aan de financiering ervan.'
Michiel verwacht dat de nieuwe regelgeving er toe leidt dat de rol van ZON wat zal veranderen. 'ZON zal nog meer dan voorheen een leidende en sturende rol krijgen. Dat is trouwens ook wat de Nationale Strategie nastreeft. De staatssecretaris heeft nadrukkelijk uitgesproken dat hij de positie van de producentenorganisaties wil versterken. Niet ten koste van de teler overigens.'
Op 1 juli moet de Nationale Strategie definitief zijn. ZON heeft dan tot begin oktober de tijd om nieuwe plannen in te dienen.
Michiel: 'In feite komt het er op neer dat de nieuwe operationele plannen die we indienen meer het karakter van een businessplan moeten hebben, alsof je naar de bank gaat om financiering te krijgen. Voorheen waren het meer activiteiten die gefinancierd werden, nu verwacht de overheid een onderbouwd businessplan. Onderdelen daarvan zijn een sterkte-zwakte-analyse en op basis daarvan een strategie met nauwkeurig omschreven activiteiten, financiële onderbouwingen en meetbare doelstellingen. Wat we nu binnen DPA aan het doen zijn, is bekijken of wij voor de sector hiervoor standaarddocumenten kunnen benoemen die elke producentenorganisatie alvast kan gaan invullen. Zo'n format maakt het straks voor de overheid makkelijk om de plannen te kunnen vergelijken en beoordelen. Bij DPA hebben we daarvoor een GMO-expertisecentrum opgericht. Dat expertisecentrum is het aanspreekpunt voor de overheid als het gaat om de verdere uitwerking en het toezicht op de naleving van de nieuwe GMO-regels.'
Hans: 'Eigenlijk is de nieuwe GMO-koers vrij logisch. Je bent als teler vrijwillig lid van een verkooporganisatie omdat je denkt dat je met die vereniging beter uit bent dan wanneer je alleen opereert. Daarom ben je bij een club. Vanuit die club worden plannen gemaakt, waar je uiteraard over mee mag denken en adviseren, en uiteindelijk kijk je vanuit de collectiviteit of daar geld voor is. Het verhaal is hartstikke logisch.'
Michiel: 'In feite gaan we hiermee terug naar de basis van de GMO. Die afkorting staat immers voor gemeenschappelijke marktordening. De subsidies uit Brussel zijn er op gericht om producentenorganisaties te versterken in hun marktbenadering, waarbij het meer het doel is om vanuit de klant en de consumptie te organiseren in plaats vanuit de productie. En de klant benaderen doe je als collectief natuurlijk veel beter dan als individuele teler.'
Bron: ZON Magazine
Tekst John Huijs / Fotografie Richard Fieten