Er spelen drie problemen die de politieke situatie in het land en daarmee de economie negatief beïnvloeden. Te eerste is er het Nkandla-schandaal. Vorig jaar zomer werd de president er van beschuldigd belastinggeld te hebben gebruikt voor een opknapbeurt aan één van zijn kapitale villa's. De president ontkende in het parlement dat er belastinggeld is gebruikt. Onlangs publiceerde de Zuid-Afrikaanse krant Sunday Times een overzicht welk deel van de verbouwing uit de staatskas was gefinancierd. Volgens de krant gaat het om airco's, fittingen en de inrichting. In eerdere berichten werd gesproken over 13 miljoen pond die de president in zijn villa's investeerde. De hele situatie brengt het ANC, de partij van Zuma, in verlegenheid.
President Jacob Zuma beantwoord vragen in het parlement. foto: GovernmentZA
In december vorig jaar wisselde president Zuma in vijf dagen twee keer van Minister van Financiën. De alom gerespecteerde minister Nhlanhla Nene werd aan de kant geschoven en vervangen door David van Rooyen. De beurzen reageerden in paniek, enkele miljarden verdampten op de beursvloer en de angst voor een verdere verlaging van de 'credit rating' van het land drukte de stemming. Door een verdere verlaging door de kredietbeoordelaars kan Zuid-Afrika in betalingsproblemen komen. Vier dagen na de aanstelling van Van Rooyen werd ook hij aan de kant geschoven om plaats te maken voor Pravin Gordhan, die de ministerpost bekleedde tussen 2009 en 2014.
De plotselinge stoelendans in het kabinet veroorzaakte protesten door het hele land. Hoewel demonstraties tegen de sociale omstandigheden in het land niet nieuw zijn, keerden deze protesten zich steeds meer tegen corruptie. De roep om het vertrek van president Zuma zwol aan in deze protesten.
De situatie kreeg een extra wending toen de Staatssecretaris van Financiën bekendmaakte dat hij de ministerspost aangeboden had gekregen door een steenrijke Indische zakenfamilie. Door de nauwe banden tussen president Zuma en deze familie Gupta stond de integriteit van de president toch al ter discussie.
De wisselkoers euro/rand. bron: www.wisselkoers.nl
De familie Gupta zou volgens berichten de touwtjes in het land in handen hebben. op belangrijke posities in het land zouden vrienden van de familie gepositioneerd zijn en ook de relatie tussen president Zuma en de familie is volgens sommigen te hecht. Volgens berichten zou Na de aantijging dat de staatssecretaris een promotie was geboden door de familie, maakte de voormalig directeur van Eskom, het staatselektriciteitsbedrijf, bekend dat zijn aftreden was ingegeven door de familie. Volgens Zola Tsotsi, de voormalig directeur, werd hij gebeld door de familie Gupta die hem dwongen zijn baan op te geven.
Ook minister Ramatlhodi kwam in opspraak over zijn banden met de familie toen hij Minister van Minerale Grondstoffen was. Hij ontkende, trad af en werd opgevolgd door een onervaren Mosebenzi Zwane, een vriend van de familie Gupta.
De wisselkoers reageert op al deze politieke spanningen. Een recent voorbeeld is de koersdaling eerder deze maand, veroorzaakt door een conflict tussen minister van Financiën Pravin Gordhan en een politieonderzoek naar de South African Revenu Service, die tien jaar door de minister geleid werd. Deze directe reacties van de wisselkoers op de politieke ontwikkelingen in het land veroorzaken de neerwaartse spiraal die de Zuid-Afrikaanse rand heeft ingezet.
De economische vooruitzichten voor het land zijn inmiddels ook naar beneden bijgesteld. Er wordt gerekend op een groei van 0,9 procent dit jaar, vorig jaar groeide de economie met 1,3 procent. De groeiraming is volgens enkele experts nog altijd te hoog. Oorzaak voor de lagere economische groei ligt, naast de politieke onrust, in de droogte die het land getroffen heeft. Daardoor is de export van landbouwproducten gedaald. Ook de inflatie klimt op tot, naar verwachting, 8,1 procent in december dit jaar. De eerste twee maanden van dit jaar lag de inflatie al boven de streeflijn van de centrale bank.