ABN-AMRO: Foodsector trekt weer aan

Ruim 57 miljard euro gaven consumenten in 2015 uit aan voedsel. Zo blijkt uit gegevens van het Food Service Instituut Nederland (FSIN). Dit is slechts 2,7% meer dan in 2008, maar na de krimp in 2014 lijkt het positieve consumentenvertrouwen zich ook te vertalen in meer uitgaven aan voeding. De verwachting is dan ook dat met het ingezette economische herstel en een verdere toename van de particuliere consumptie ook de uitgaven aan voeding de komende jaren verder zullen toenemen. Voor 2016 en 2017 verwacht ABN AMRO een gemiddelde toename van een kleine 2% in de uitgaven van de Nederlandse consument aan voedsel. Deze groei zal met name voortkomen uit de toename in buitenshuis consumptie. De toenemende behoefte aan gemak en beleving zorgen ervoor dat uitgaven aan voedsel buitenshuis in de lift zitten. Dit wordt versterkt door dat er meer eenpersoonshuishoudens en tweeverdieners zijn die het zichzelf gemakkelijk willen maken. Met name de klassieke horeca en gemakzaken (bijv. op stations) profiteren hiervan. Naast de groei in buitenshuis consumptie nemen ook de voedseluitgaven voor thuisconsumptie de komende jaren verder toe. Weliswaar zal de groei hier licht achterblijven bij de groei van de buitenshuis consumptie, maar ook de supermarkten zullen profiteren van de positief gestemde consument. Ook de uitgaven aan voedsel via het online verkoopkanaal zullen hier de vruchten van plukken. Voor speciaalzaken blijft het lastig om een bestendig inkomen te genereren. Hier voorzien wij dan ook krimp (zie ook onze retailprognoses)

Export belangrijk voor foodsector…
Net als voor de hele Nederlandse economie is de export ook voor de foodsector een belangrijke groeimotor. In 2015 is er voor een bedrag van circa EUR 60 miljard aan voeding, drank en tabak geëxporteerd vanuit Nederland naar de rest van de wereld. Een krappe 90% hiervan betreft de export van verse en bewerkte voedselproducten.

… met voornaamste groei buiten eurozone…
De positieve cijfers voor de export van voedingsproducten komen met name tot stand door groei buiten de eurozone. Positieve valuta-effecten als gevolg van de verzwakte euro zorgen voor exorbitante groeicijfers in landen als het Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Zwitserland. In twee jaar tijd was de groei in deze landen respectievelijk 5,9%, 20,4% en 27,5%. Dit terwijl de groei naar het belangrijkste exportland Duitsland in diezelfde periode 2,8% bedroeg en vorig jaar zelfs stabiliseerde. Ook de impact van de Russische voedselboycot wordt gevoeld. De export naar Rusland is in de afgelopen 2 jaar met ruim 52,1% gedaald. De belangrijkste continentale groeimarkt van de afgelopen jaren is Azië met een groei van ruim 19,6% over de afgelopen 2 jaar. Inmiddels gaat hierdoor ruim 10,4% van de totale exportwaarde naar het continent waar over 25 jaar ruim 5 miljard monden te voeden zijn volgens voorspellingen van de Wereldbank.

… ook in 2016
In 2016 zal de exportgroei doorzetten. De zwakke euro zorgt ook dit jaar voor een extra stimulans in export naar landen buiten de eurozone. De afkoeling van de Chinese economie, zal voor de export van voedsel niet direct een negatief effect hebben. Ook met een economische groei in dat land van 6,5% in 2016 en 6% in 2017 blijft de welvaart en daarmee de behoefte aan meer gevarieerd (vaak westers) eten toenemen. Dit beeld wordt kracht bijgezet door de statistieken, waaruit blijkt dat de Nederlandse export van voeding naar China in 2015 met ruim 14% is toegenomen.

Lage grondstofprijzen leiden tot goedkopere inkoop
De voedselindustrie maakt op grote schaal gebruik van voedselgrondstoffen. De prijzen van deze grondstoffen staan al jaren onder druk. Ook in 2015 zijn de grondstofprijzen met ruim 19,5% gedaald. Hierbij spanden zuivel en suiker de kroon met dalingen van respectievelijk 29% en 22%. Belangrijkste reden voor de daling van voedselgrondstofprijzen betreft overcapaciteit die boven de markt hangt. Deze lagere inkoopwaarde wordt deels doorberekend in de verkoopprijzen, maar zorgt ook voor een positief effect op de winstmarges van de foodindustrie. Voor 2016 verwachten wij dat er een kentering gaat komen in de prijsdaling van grondstoffen die reeds jaren aanhoudt. Dit leidt nog niet direct tot forse prijsstijgingen, waardoor de producenten aan de inkoopzijde ook dit jaar nog profiteren van lagere prijzen vanwege lagere inkoopkosten.

Daling van het aantal faillissementen
De aantrekkende economie heeft een positief effect op het aantal faillissementen in de foodsector. Voor het tweede jaar op rij daalde het aantal faillissementen in deze sector. Na een daling van 16,9% in 2014 bedroeg de daling in 2015 zelf 25,4%. Hiermee zit het aantal faillissementen in de foodsector op het niveau van voor de grote recessie.

Uitdagingen genoeg
Ondanks het dalend aantal faillissementen en de positieve vooruitzichten zijn er voor de foodsector nog voldoende uitdagingen om een toekomstbestendige koers te kunnen varen. De belangrijkste trends en ontwikkelingen waarmee ondernemers in de foodsector rekening dienen te houden zijn:

Consumententrends
Een aantal trends versterkt zich de komende jaren. Vergrijzing, de toename van het aantal eenpersoonshuishoudens en de behoefte aan een meer verantwoord eetpatroon. Hier kan de industrie op inspelen door bijvoorbeeld kleinere porties aan te bieden in grote variëteit. Daarbij blijft de consument onverminderd gevoelig voor gemak (waaronder verdere groei van het online foodkanaal), gezondheid en kwaliteit. Ten aanzien van de kwaliteit van de producten kan er nog een slag gemaakt worden op het gebied van bijvoorbeeld traceerbaarheid, procesverbetering en ketenverkorting. Transparantie is hierbij het sleutelwoord.

Voedselverspilling
Kansen en mogelijkheden op dit gebied zijn er ten aanzien van het minimaliseren van reststromen. Dit kan enerzijds door productietechnieken aan te passen, waardoor minder reststromen uit een proces overblijven. Vaak zijn deze oplossingen veelal technologisch van aard en vindt langdurige ontwikkeling op dit gebied plaats. Naast het minimaliseren van reststromen kan er ook gekeken worden naar het verwaarden van reststromen. Dit kan door ze te hergebruiken, combineren of een alternatieve manier van afzet te creëren. Verder kan verspilling worden tegengegaan door voedselverlies in de gehele keten te beperken. Hiervoor is samenwerking nodig, maar ook ontwikkeling op het gebied van recyclebare verpakkingen.

Sourcing
Dit is een thema wat blijft leven. Het veiligstellen van je grondstoffen in hoeveelheid en ook ten aanzien van kwaliteit en duurzaamheid. Producenten trachten hier op verschillende manieren mee om te gaan. Vaste leveranciers met langjarige contracten lijkt hierbij in de versindustrie versneld terrein te winnen. Daarnaast is er een aantal producenten dat de keten verkort door grondstoffenproductie voor eigen rekening te nemen.

Politiek
Wel of geen suikertaks? Accijnsverhoging, BTW-verhoging en doorpakken in regelgeving ten aanzien van digitalisering zijn allerlei vraagstukken die zorgen voor aanpassingen in het verdienmodel van ondernemers in de foodsector. Daarnaast speelt de internationale politieke onrust een rol op de exportmarkt, die tot beperkingen kan leiden ten aanzien van zowel import als export van voedingsmiddelen en grondstoffen.

Ondanks uitdagingen wel groei
De Foodsector gaat groeien in 2016 en 2017. Ondanks deze groeiverwachting zijn er wel verschillen tussen de verschillende branches. Zo groeit bijvoorbeeld de visindustrie veel harder dan de overige V&G-industrie. Daarnaast heeft elke subsector zijn eigen uitdagingen. Lees hierover meer in de hieronder staande update.

Lees hier het volledige rapport.

Bron: ABN AMRO