Zuid-Amerika
De impact van El Niño op de bananenteelt is nog onduidelijk. Het weerfenomeen heeft doorgaans de meeste invloed rond de kerstdagen. De vorige El Niño had grote impact op de bananenteelt in Ecuador. Op dit moment zijn er geen problemen, waardoor er voldoende bananen beschikbaar zijn. Ook vanuit landen met een eigen bananenteelt, zoals China en Afrika, ontstaat er een vraag naar de Zuid-Amerikaanse bananen.
Het overaanbod van dit tweede halfjaar en de lage prijzen die volgden moeten wel tot verliezen lijden. Ook is dit de reden dat er veel fruit naar Oost-Europa, Zuid-Europa, de landen rond de Middellandse Zee en het Midden-Oosten wordt verscheept.
Op de Amerikaanse spotmarkt leveren de bananen uit Midden-Amerika weinig op. Het grootste deel van de afzet is echter onder contract. Opvallend is dat steeds meer multinationals kiezen voor bananen uit Midden-Amerika, Nicaragua, Guatemala en Mexico. Een geluk voor Mexico en Guatemala is dat de effecten van El Niño daar minder heftig zijn dan in Zuid-Amerika. Weliswaar is de winter met een grotere hoeveelheid regen nog altijd een periode waarin de druk van ziekten en plagen sterker is, maar er wordt hard gewerkt om ziekten en plagen zoveel mogelijk te beheersen en te voorkomen. In vergelijking met Zuid-Amerika zijn er in Midden-Amerika op het vlak van ziekten en plagen nog geen serieuze problemen geweest.
Centraal-Amerika exporteerde in de eerste acht maanden van dit jaar een kleine 3,5 miljoen ton bananen met een waarde van 1,4 miljoen dollar. Grootste exporteur was Guatemala met 1,6 miljoen ton, gevolgd door Costa Rica (1,3 miljoen ton), Honduras (405.000 ton), Panama (135.000 ton), Nicaragua (8.660 ton) en El Salvador (1.274 ton).
Ecuador: mogelijk goedkopere bananen 2016
Voor volgend jaar kunnen de prijzen voor bananen 0,10 dollar dalen, dat voorstel is gedaan onder de leden van de Colsultive Banana Council dat jaarlijks de prijzen vaststelt. Voor dit jaar staat de prijs op 6,55 dollar per doos. Dit jaar exporteert het land waarschijnlijk 310 miljoen dozen bananen
De administratieve restricties die komen kijken bij de import van bananen uit Ecuador maakt dit land minder aantrekkelijk voor Europese importeurs. Het land is nog altijd de belangrijkste leverancier voor Europa, mede omdat Ecuador een voordeel heeft in het beschikbare volume. Andere landen openen de grenzen wel maar het zal nog even duren voordat die goed aan de markt komen.
De Chinese markt verloopt rustig ten opzichte van vorig jaar. Toen waren er tekorten bij de traditionele bananenleveranciers van het land door klimatologische omstandigheden. Op bestemmingen als Turkije, en daarvan in het verlengde Iran, ondervind Ecuador concurrentie uit Costa Rica en de Filipijnen. In verhouding tot deze landen is Ecuador duur. De kostprijs van de Ecuadoraanse banaan bij de teler staat op gespannen voet ten opzichte van het wereldeconomisch klimaat.
Op kwaliteit kunnen de bananen de concurrentie aan op lange afstanden, maar door politieke onrust in verschillende regio's zijn rederijen minder geneigd om de bananen naar deze bestemmingen te verschepen. Om in nieuwe markten te kunnen doordringen en daarin concurrerend te zijn met andere landen moet het land blijven focussen op het verbeteren van de productiviteit en moeten de prijzen aangepast worden op de actuele situatie, vertelt een exporteur. Daarmee doelt hij op factoren als de stijgende dollar, lage roebel en wereldconflicten. Het Ministerie van Landbouw (MAGAP) speelt daarin een belangrijke rol; het beleid moet aangepast worden vanwege problemen met bedrijven in het verleden, dat hindert een nieuwe generatie van exporteurs.
Een exporteur, met afzet in onder andere Marokko, Tunesië, Nigeria, Nieuw-Zeeland, Japan, Oezbekistan, Rusland en China, vertelt dat de Black Sigatoka de productie in Ecuador belemmerde. De ziekte trof enkele telers waarvan de exporteur sourced, waardoor er veertig procent minder aanvoer was. Voor volgend jaar vrezen meer telers de terugkeer van de bananenziekte, met name in Los Rios, goed voor 40.000 hectare. Ook de angst voor de Panama Disease TR4 zit er goed in, maatregelen moeten een uitbraak voorkomen. Als gevolg van El Niño houdt men rekening met twintig procent minder productie.
Costa Rica ziet goede afzetmogelijkheid Rusland
Het Centraal-Amerikaanse land heeft goede afzetmogelijkheden op de Russische markt. Daar wordt voor klasse 2 product een prijs gehaald van 11,50 dollar per doos (18,4 kilo). Klasse 2 staat voor kortere bananen dan de klasse 1. Hoewel door de logistiek en de teeltomstandigheden in Costa Rica het product kwetsbaar is, doorstaat het toch de lange reis van achttien dagen over zee naar Rusland en vervolgens vier dagen naar Kazachstan.
Peruaanse bananenteelt grotendeels voor VS
De bananenteelt is gecentreerd in de noordelijke regio Piura, waar op zo'n 7.000 hectare bananen geteeld worden. Daarvan is negentig procent biologisch. Een andere belangrijke regio is Tumbes, goed voor 4.000 hectare. Waar in Piura de telers zijn aangesloten bij een coöperatie, is de teelt in de rest van het land versnipperd. De bananenteelt is een winstgevende business in Peru. Zo'n zeventig tot tachtig procent van de afzet verloopt via Dole naar Amerika.
Dominicaanse Republiek vooral biologische teelt
Het Caribische eiland investeert in de bananenteelt, met name van de biologische bananen. De volumes zijn, met 300.000 ton, nog relatief klein. De teelt is vooral geconcentreerd in het noordwesten, maar ook in Azua in het zuiden zijn plantages te vinden. Van de 1.985 telers op het eiland is 67 procent (1.332 telers) biologisch gecertificeerd. De EU ondersteunt de Dominicaanse inspanningen om de bananenteelt te vergroten met subsidies. De Europese markt is goed voor zo'n 95 procent van de afzet, andere markten zijn Japan, VS en andere Caribische eilanden.
Azië
Meer concurrentie Filipijnse bananen
Tot volgend jaar juni zal El Niño de volumes uit de Filipijnen beïnvloeden. Daarom wordt telers met voldoende financiële middelen aangeraden om irrigatiesystemen aan te leggen om de productie op peil te houden. Dit seizoen is de export met zo'n negen tot elk procent gedaald. De eilandengroep ziet een toenemende concurrentie, ook op markten als Japan en China die traditioneel van de Filipijnen importeren. Daardoor ontstaat een overschot op deze markten en zal de prijs naar verwachting tot een dieptepunt dalen. Een Filipijnse exporteur vertelt een nieuwe prijzenoorlog te vrezen. Concurrenten uit Vietnam en Indonesië zijn al actief op traditionele Filipijnse markten. "Ons marktaandeel zal dalen."
Chinese overproductie drukt prijzen
Ook in China is de markt overspoelt met bananen. Normaal is het hoogseizoen van september tot november. Prijzen lange zo'n twintig procent lager dan vorig jaar. De gemiddelde prijs over het hele seizoen ligt echter vijftig procent lager dan vorig jaar. De oorzaak voor de lagere prijzen ligt in een grote aanvoer. Vorig jaar werd een deel van de oogst vernietigd door harde wind, wat resulteerde in hoge prijzen. Dat trok nieuwe telers aan, waardoor de binnenlandse teelt de vraag kan voorzien. Daarnaast is de import met 25 procent gestegen, wat de prijzen verder drukt.
Eerste oogst Australië sinds orkaan
Nadat een orkaan in maart de bananenteelt in Carnarvon, West-Australië, in maart de oogst decimeerde, is de regio nu weer in productie. De eerste bananen zijn geteeld en op de lokale markt gebracht. Het natte seizoen staat voor de deur, dat doorgaans gepaard gaat met orkanen. Deze orkanen zijn momenteel de grootste bedreiging voor de bananentelers. Ziektes als Panama Disease TR4 en Banana Freckle disease komen voor, maar zijn onder controle. De telers in Queensland en West-Australië, waar 95 procent van de bananen geteeld worden, houden de weersverwachting in de gaten. El Niño kan voor de Australische telers gunstig uitpakken. Doorgaans veroorzaakt het weerfenomeen minder tropische stormen in Oceanië. De productie is met 371.000 ton dit boekjaar 1.000 ton hoger dan het record van vorig jaar.
Zuid-Afrika: stakingen en dreiging Panama Disease
De situatie in de bananensector in Zuid-Afrika verandert snel. Bij grote telers in het noorden van het land waren stakingen, maar wat de gevolgen hiervan zijn is nog onduidelijk. Daarnaast zijn plantages getroffen door de Panama Disease. In Mozambique zijn verschillende bedrijven getroffen door de ziekte, de angst bestaat dat de plantages in Zuid-Afrika ook getroffen worden. Buurland Zimbabwe stopte de export naar Zuid-Afrika vanwege de ongunstige wisselkoers. Telers lobbyden in 2012 met succes om de Zuid-Afrikaanse boycot op te heffen, nu stoppen de telers zelf met de export.
Europa overspoelt met bananen
De Europese bananenmarkt staat zwaar onder druk, zo vertelt een Poolse handelaar. De aanvoer van bananen is onverminderd groot, er is meer lokaal fruit op de markt en de wisselkoers speelt ook niet mee. Gemiddeld eet een Europeaan tien kilo bananen per jaar
Polen ziet te veel aanvoer
Polen telt tien importeurs die op jaarbasis voor 2,44 miljard euro aan bananen importeren. In de eerste acht maanden van dit jaar steeg het geïmporteerde volume met 18,4 procent. Het grootste deel van deze bananen komt ui Ecuador, Colombia en Costa Rica. Door de grote importvolumes dreigen er verliezen voor de importeurs. Hoewel een Pool gemiddeld zeven kilo bananen per jaar consumeert, is dat volgens een importeur onvoldoende om het overschot te absorberen. Importeurs rekenen echter op een groei in de consumptie, in vergelijking tot andere landen is de bananenconsumptie in Polen klein. Scandinaviërs consumeren bijvoorbeeld gemiddeld achttien kilo per persoon.
"We verwachten geen verbetering voor het einde van 2015," aldus een importeur. "2016 wordt een heel interessant jaar en veel bedrijven zullen hun filosofie moeten herzien om het hoofd boven water te houden." Hoewel biologische en Fairtrade bananen een opmars maken in de Poolse retail, zullen die de conventionele niet uit het schap verdringen. "Polen is een prijs georiënteerde markt, daarom blijven biologisch en Fairtrade nicheproducten," sluit de importeur af.
Frankrijk kiest voor import overzeese gebieden
De Franse importeurs werken veel samen met de overzeese gebieden van Frankrijk, waarvandaan de bananen ingevoerd worden. Deze import wordt aangevuld met invoer uit Ecuador, dat een voordeel heeft op kwaliteit en volume. Ondanks de andere leveranciers blijft Ecuador koploper. Richting de kerstdagen stijgt de vraag naar bananen, wat nu al terug te zien is in een hoge vraag. Vanaf week 49 tot 52 keldert de vraag, om vervolgens weer op te krabbelen tot een piek.
Kleine teelt op Sicilië
Het Zuid-Europese land importeert ongeveer 35 miljoen dozen, of 680.000 ton. Belangrijkste leveranciers van het fruit zijn Ecuador, Costa Rica, Colombia en de Dominicaanse Republiek. Van dit laatste Caribische eiland worden ook de biologische bananen ingevoerd. Door de ongunstige wisselkoers van de euro was in de eerste helft van dit jaar de markt in balans. In de tweede helft van dit jaar zakten de prijzen en bleven de kosten onverminderd hoog.
Op Sicilië wordt op zeer kleine schaal bananen geteeld. Een coöperatie heeft 1.000 planten waar twee oude rassen geteeld worden; de Musa capriciosa en Musa paradisiaca. Musa capriciosa is langer steviger dan de Cavendish; Musa paradisiaca is kleiner en ronder. De bananen hebben een gele kleur, het vruchtvlees is iets vleziger en naast een zoete smaak hebben de bananen een nasmaak die neigt naar kaneel.
Canarische bananentelers vrezen concurrentie
De productie op de Canarische eilanden is gegroeid met zeven procent en ligt rond de 375.000 ton per jaar. De eilanden groep telt een stabiel areaal van 9.100 hectare. De Canarische bananen hebben een marktaandeel van 65 procent in volume en 75 procent in waarde in Spanje, maar die positie staat onder druk van de concurrentie van importbananen. De grootste concurrent zijn de bananen uit Afrika, vooral Kameroen, die zonder importheffingen ingevoerd kunnen worden. Daarnaast heeft de EU een akkoord met Ecuador om de importtarieven geleidelijk te verlagen.
Te veel bananen in Rusland
Importeurs hebben te veel bananen ingevoerd, waardoor er een overschot is op de Russische markt. Daardoor kon de prijs in Rusland dalen tot zo'n veertig tot vijftig roebel (0,57-0,72 euro) per kilo in St. Petersburg. Dat is onder de kostprijs, vertelt een importeur. Ecuador is de grootste leverancier van bananen aan Rusland. In de komende maand bereikt de consumptie een hoogte van 1,3 tot 1,4 miljoen dozen, wat neerkomt op 25 miljoen tot 27 miljoen kilo. Vooral tijdens het eerste kwartaal van het jaar ligt de vraag naar bananen hoog. Dan is er geen lokaal fruit meer beschikbaar en zijn bananen een relatief goedkoop importproduct. De bananen zijn doorgaans tot in de verste uithoeken van Rusland verkrijgbaar.
Overaanbod doet prijzen VS dalen
Een grote aanvoer uit Zuid-Amerika heeft de bananenprijzen doen kelderen. Hoewel de markt stabiel is, richten logistieke partijen daarom hun blik vaker op Europa. Een handelaar vertelt slechts kleine volumes naar Amerika te verschepen, maar de prijzen zijn te laag. Daarom kijkt hij nu naar de andere kant van de oceaan.
Elke week publiceren FreshPlaza en AGF.nl een overzicht van de marktsituatie van een product in een wereldwijde context. Met deze artikelen willen we een beeld geven van een wereldmarkt, die steeds kleiner wordt door de globalisering. Volgende week staan blauwe bessen centraal.