"Zonder verandering gaat het alleen maar slechter"

Dat de Nederlandse glasgroentensector er niet goedvoorstaat, is voor iedereen in de sector wel duidelijk. Maar hoe is de situatieprecies? Dat heeft consultancy-bureau McKinsey & Company onderzocht inopdracht van LTO Glaskracht Nederland. Op twee bijeenkomsten gisteren werden decijfers en de bevindingen bekend gemaakt. Zowel op financieel vlak in deinternationale markt als binnen de keten is de positie van teeltbedrijvenronduit slecht. "Als er niets verandert, wordt het alleen maar slechter. En veranderingen komen niet vanzelf", constateertNico van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland. De organisatie legt daarom nu debal bij de telers en de telersverenigingen. Half januari moeten ze kiezen:wordt de sector opnieuw vormgegeven?

Drukte gisteren bij de presentatie in Zoetermeer, toont Jos van Kester op Twitter. In totaal bezochten zo'n 250 telers de twee presentaties. De strekking van het verhaal was misschien bekend, maar de precieze cijfers maakten de situatie bij telers wel duidelijk.

Financiële positie
De financiële gezondheid van de Nederlandse glasgroententelers is treurig,blijkt uit het rapport van McKinsey. 50% van de telers hadtussen 2011 en 2014 onvoldoende inkomsten om rente en aflossing te betalen.Nog eens 15% lukte het wel om de rente en aflossingen op te hoesten, maar konniet investeren. Slechts 35% van de bedrijven lukt dit wel. Het percentage eigen vermogen van telers is tussen 2006en 2013 gehalveerd. Oorzaken hiervan zijn schaalvergroting zondervermogensgroei, gecumuleerde verliezen, waardedalingen van grond eninvesteringen zonder eigen vermogen als WKK's. Telers hebben hierdoor geenruimte meer om tegenslagen op te vangen.

Internationale concurrentie
In het onderzoek is stilgestaan bij de internationale concurrentie en metname gekeken naar de Spaanse, Marokkaanse enNederlandse productie. De productie in dezelanden groeit jaarlijks met zo'n 2-6%, terwijl de consumptie in debelangrijkste afzetmarkten gemiddeld maar met 1-2% groeit. En quakostprijs gaat Nederland het niet winnen. De kostprijzen voor de Duitse markt van een gemengd pakket tomaten, inclusiefproductie-, vermarkting- en transportkosten, ligt in Nederland in de zomertussen de 1 en de 1,10 euro. Dan functioneert Nederland als concurrent van deeigen markt. In de winter ligt de prijs tussen de 1,50-1,70 euro. In Spanjekomt dit opgeteld uit rond de 0,90-1,00 euro en in Marokko kan er geproduceerd,verpakt en verzonden worden voor 0,70-1,20 euro. "Pas wanneer er iets tegenzitin de buitenlandse producties, kan Nederland betere prijzen maken",verduidelijkt Van Ruiten. Dit zal niet zomaar veranderen. Marokko en Spanje ontwikkelen zich continu. De seizoenen wordenstructureel verlengd, de productie verhoogd, de teelt verbeterd en in devermarkting worden nieuwe markten als Polen en Hongarije opgezocht.  Het mag duidelijk zijn: op kostprijs gaatNederland deze strijd niet winnen. "Bovendien zien wedaarnaast een toename van lokale productie in belangrijke afzetlanden wat ookextra volume oplevert met een goede afzetkans in die landen."

Slechte positie
Ook de positie van de telers in de Nederlandse marktstructuur brengt geenpositief nieuws. De huidige marktstructuur, met 15 Europese inkopers die 84%van het product afnemen, is in elk opzicht negatief voor de telers en positiefvoor de afnemers. Er is een omgekeerde veiling ontstaan waarbij afnemers zondermoeite of kosten van leverancier kan wisselen.

Conclusies
De cijfers uit het rapport zijn duidelijk en weinig positief, maar is hetooit anders geweest? Is deze situatie geen logisch gevolg vanmarktwerking? Is het nu geen kwestie van wachten tot het areaal vermindert ende rentabiliteit verbetert? Volgens Van Ruiten niet. Voor teeltbedrijven is hetmomenteel onmogelijk om de markt te verlaten. Bedrijven staan onder water endaarom kunnen telers simpelweg niet stoppen met het bedrijf. En als een bedrijfuiteindelijk failliet gaat, heeft dit alsnog geen invloed op het areaal. Deverkoop van het bedrijf voor een lagere prijs zorgt enkel voor een daling vande gemiddelde kostprijs. Daardoor komen er alleen maar meer bedrijven in de problemen."De eerste signalen zijn zichtbaar", verduidelijkt Van Ruiten. "Het afgelopenjaar zijn bedrijven failliet gegaan, maar het areaal blijft gelijk. Ookbedrijven waar het nu nog goed gaat, zullen hierdoor in de toekomst in deproblemen raken."

Nog geen oplossing
En wat nu? Dat is de vraag die vanuit LTO Glaskracht bij telers entelersverenigingen is weggelegd. Acute problemen, die dit jaar opgelost moetenworden, zijn volgens Van Ruiten het piekaanbod met lagere prijzen tot gevolg enhet ontbreken van een exit-strategie voor telers. Op iets langere termijn, inde komende jaren, moet de sector hervormd worden. Wil de sector dit gezamenlijkoppakken? Daarover mogen telers aan het kerstdiner nadenken. Half januarivolgt een vervolgbijeenkomst met de Nederlandse telersverenigingen. Ook ongebonden telers kunnen zich bij het trajectaansluiten. Als een groot deel van de sector zich committeert, wordt in9 weken een plan voor hervorming van de sector gemaakt. Want, benadrukt VanRuiten, zo'n plan is er nog niet. "Telers, ondernemers moeten de sector opnieuwuitvinden. Daar is geen kant- en klare oplossing voor." Suggesties endenkrichtingen zijn er wel, als het pre-competatief werken aan marketintelligence (informatie over markt- enconsumentenvoorkeuren in verschillende landen) de corporate branding vanhet Nederlandse product, een vergroting van de transparantie over de prijs envolume. "Hoe dat soort zaken vormgegeven worden en binnen de regelgevingpassen, moet uitgezocht worden. Maar dit soort zaken kun je niet alleenaanpakken. En als we niets doen verandert er ookniets en wordt het alleen maar slechter."