Export EU-Rusland 3,5%. Minder dan jaarlijkse oogstfluctuaties
EU waarschuwt kandidaatlidstaten Turkije en Servië
Op zee zijn nog verschillende ladingen onderweg naar Rusland. Maersk schrijft in een nieuwsbrief dat deze vrachten rechtsomkeert zullen moeten maken. De sancties kwamen onaangekondigd, waardoor "een aanzienlijk deel op zee terug moet," aldus de rederij. Wie opdraait voor de kosten en om hoeveel lading het gaat, is niet bekend. Overigens ligt er ook voor Maersk een mogelijk positief effect: extra import door Rusland uit Brazilië kan extra werk opleveren.
Nederland: drie lessen voor sector
In het Financieel Dagblad beschrijven Arjen Daane en Krijn Poppe, economen verbonden aan het LEI, drie inzichten naar aanleiding van de crisis. Ten eerste moet een exporteur rekening houden met geopolitiek. Niet alleen in handel met Rusland, maar ook op andere markten als China en het Midden-Oosten kan de politiek de handel sterk beïnvloeden. Daar moet men op inspelen. Een oplossing kan zijn om in deze markten te produceren en de kennis en technologie uit Nederland te exporteren in plaats van de producten. Dat is ook lucratiever. Ten tweede is het volgens de economen de hoogste tijd voor een saneringsronde in de tuinbouw om de overcapaciteit te verminderen. "Nog geen 4% van onze groente-export gaat naar Rusland. Op EU-niveau gaat het om 3,5%. Dat is minder dan de jaarlijkse oogstfluctuaties," schrijven de economen.
Ten derde moet de prijsvorming van de producten veranderen. Nu wordt in contracten geen prijs vastgelegd. Die wordt gebaseerd op veilingprijzen op moment van levering. Maar veilingen zijn steeds minder representatief, blijkt onder andere uit een vergelijking met België. Daarnaast kunnen grote partijen de prijs in Nederland onder druk zetten door tijdelijk in België in te kopen, wat hun onderhandelingspositie in Nederland verbetert. Naast zoeken naar nieuwe markten, moet de sector aan de slag met deze drie inzichten.
EU toont tanden
Verschillende landen zien mogelijkheden in de nieuwe Russische markt, onder andere Servië en Turkije kondigden al aan de export te willen verhogen. Daar wil de EU nu een stokje voor steken. Europa roept kandidaat-lidstaten op de nieuwe exportmogelijkheden die ontstaan zijn door de sancties niet te gebruiken. Oftewel wie in de toekomst lid wil worden van de EU, kan maar beter niet te veel handel drijven met Rusland. Kandidaat-lidstaten zijn onder andere Servië, Turkije, Macedonië, Montenegro en IJsland.
Deze landen exporteren voor 2 miljard dollar aan geboycotte producten. Het grootste deel, 1,6 miljard, wordt verdiend door Turkije. IJsland levert aanzienlijke volumes vis en Servië verkoopt veel fruit.
Servische handelaren zien de vraag naar appelen uit Rusland sterk toenemen. De vraag stijgt zo snel dat de prijs al 10% hoger ligt dan een week geleden, tussen de 1,30 en 1,40 dollar.
Eerder deze week kwam naar buiten dat de EU 29,7 miljoen euro beschikbaar stelt om steenfruit uit de markt te nemen, en 3 miljoen euro voor promotie van het fruit. De Commissie verhoogde het percentage dat telers uit de markt mogen nemen van 5 naar 10%. De maximum vergoeding voor leden van telersorganisaties ligt op 269 euro per ton, voor niet-leden is dat de helft van dit bedrag.Van de 3 miljoen euro voor promotie gaat het grootse deel naar Spanje, 1,1 miljoen euro. Italië krijgt 1,2 miljoen, Griekenland 317.215 euro en Frankrijk 262.089 euro.
Belgische perentelers krijgen vanavond of morgen meer duidelijkheid over de schadevergoeding die zij gaan ontvangen. De hoogte van het bedrag is nog onduidelijk, wel komt er een vergoeding om producten uit de markt te nemen. Dat kan door niet te oogsten of door de peren een andere bestemming te geven, bijvoorbeeld gratis uitdelen. In totaal stelde de Europese Commissie 125 miljoen beschikbaar als schadevergoeding, een deel daarvan gaat naar de Belgische perentelers.
Wit-Rusland; gaten in gesloten grens
Hoewel de Wit-Russische autoriteiten aankondigden niet mee te werken aan het omzeilen van Ruslands boycot, lukt het handelaren nog steeds om via Wit-Rusland producten in Rusland af te zetten. Meest opvallende zijn Wit-Russische garnalen, terwijl het land niet aan zee ligt. Producten die bewerkt worden (voor minimaal 50% van de kosten) in Wit-Rusland mogen wel doorgevoerd worden als Wit-Russisch product. De Wit-Russische grenzen zijn nog open voor Europese producten, waarna de douane moet voorkomen dat de producten in Rusland terecht komen. Naast garnalen zijn er ook vrachtwagens met bananen en ananas die onder de radar in Rusland terecht komen.
Gemiddeld exporteert Wit-Rusland 4500 ladingen naar Rusland per week, waarvan 700 met groenten en fruit. Deze cijfers laten tot nu toe geen grote veranderingen zien.
China stopt opengrensexperiment
De Chinese autoriteiten hebben een experiment waarbij grenscontroles tussen Rusland en China worden versoepeld stop gezet. Volgens de afspraken kon China makkelijker groenten en fruit de grens overbrengen, terwijl de Russen makkelijker hout konden exporteren. Volgens de Chinese autoriteiten kwam het er in de praktijk op neer dat de Russische vrachtwagens met hout wel makkelijk China in konden, maar het Chinese fruit uitgebreid gecontroleerd werd door de Russen. Reden om de proef te stoppen. De verwachting is dat in de winter, als Rusland afhankelijker is van de groenten- en fruitimport het experiment weer opgepakt zal worden.
Overigens heeft China vergelijkbare afspraken met buurlanden Kazachstan, Mongolië en Kirgizië.
Moldavië ontwikkelt door boycot
Door het embargo op Moldavisch fruit kijken de autoriteiten naar de ontwikkeling van opslagfaciliteiten. Oude faciliteiten worden gerenoveerd en nieuwe sorteer- en verpakmachines worden opgezet met steun van de regering. De steun kan oplopen tot 50% van de kosten. Moldavië oogst gemiddeld 400.000 ton fruit per jaar, genoeg voor de binnenlandse vraag en export, maar door onvoldoende opslagfaciliteiten kan er niet jaarrond aangeboden worden. De investeringen moeten dit verbeteren. Op dit moment is er ruimte voor 145.000 ton in de opslag.
Kirgizië investeert in gedroogd fruit
In de Issyk-Kul regio, een belangrijk fruitteeltgebied in Kirgizië, is een nieuwe droogfaciliteit gebouwd. Zwitserse export ontwikkelden de droogkamers in containers. Er is ruimte voor fruit, kruiden en groenten. Zonnepanelen leveren de energie. In de regio wordt veel fruit geteeld, maar dat werd niet bewerkt. Met deze nieuwe faciliteit wordt telers een extra inkomstenbron geboden.
Russen moeten portemonnee trekken
Ondanks de belofte van de Russische autoriteiten dat de Russen niet zullen lijden onder de sancties, blijkt dat de economie en de consument wel getroffen worden. De Russische minister van Economische Zaken zegt dat de regering meer mogelijkheden moet krijgen om de economie te stimuleren. Rusland staat op de rand van een recessie, maar de mogelijkheden van de regering om geld in de economie te pompen, zijn beperkt. Dat kan alleen als de olie-inkomsten toenemen. Volgens de minister is het echter zaak om de economie te stimuleren. Hij ziet kansen om de sectoren waarvan de import verboden is, zoals de AGF-teelt, te stimuleren en ontwikkelen.
De minister van Landbouw valt zijn collega bij. Hij vroeg de regering om 13,3 miljard euro staatssteun voor de agrarische sector. Met dat geld kunnen projecten gefinancierd worden om de weggevallen importstroom op te vangen. Volgens de minister is het mogelijk om de binnenlandse productie op korte termijn te verhogen, mits er staatssteun komt.
In de regio Kaliningrad zijn de prijzen voor importgroenten en fruit gestegen met 10-20%. Op de markt is ook lokaal aanbod te vinden en liggen producten uit nieuwe landen, zoals Chili, Macedonië en Servië.
In Moskou deden journalisten van FruitNews onderzoek naar de veranderingen in de markt door de boycot. Conclusie: er ligt gemiddeld 29,5% minder aanbod in de supermarkten en de prijzen liggen gemiddeld 17,1% hoger dan in de zomer van 2013. Het aanbod van peren daalde met 36% aanzienlijk. Ook het aanbod kiwi's, bananen en steenfruit ligt ruim 30% lager dan vorig jaar.
De prijs voor deze vruchten steeg ook aanzienlijk. Kiwi's zijn 42,3% duurder, in enkele winkels ligt de prijs zelfs 93,4% hoger. Steenfruit is gemiddeld 33,3% duurder, de prijs voor druiven ligt 28,5% hoger. Voor citrus moet de consument 21,6% meer betalen en peren zijn 16,7% duurder. Appelen kosten meer, maar de prijs is met 3,1% minder hard gestegen dan de inflatie, wat neer komt op een prijsdaling. Bananenprijzen liggen 23,3% lager.