in het kader van Responsibly Fresh
VBT-Veilingen ijveren voor sorteren en recycleren punnets
Verduurzaming
Op vandaag worden deze punnets door de consument nog als afval verzameld bij het restafval of in een beperkt aantal gemeenten in de gemengde plastiekafval. In het kader van de verdere verduurzaming van de sector pleit het VBT er echter voor om deze punnets op te nemen als fractie in het systeem van selectieve sortering,
ophaling en recyclage van PMD-afval. Reeds enkele jaren werkt het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT) samen met de leden-producentencoöperaties (de veilingen) aan een collectief duurzaamheidsproject. Met Responsibly Fresh willen de producenten van verse groenten en fruit en hun coöperaties de inspanningen richting duurzame ontwikkeling in de productie en de commercialisering van hun producten verderzetten en visualiseren naar de markt, de afnemers en de consumenten.
Responsibly Fresh
Responsibly Fresh focust op vier thema's: lage impact, biodiversiteit, nabijheid en voedingsspaarzaamheid. Binnen de thema's lage impact en voedingsspaarzaamheid gaat onder meer aandacht naar een accuraat beheer van verpakkingen en verpakkingsafval. Verpakkingen hebben voor verse groenten en fruit een aantal functies. De verpakking zorgt voor een vlotte logistiek en de noodzakelijke traceerbaarheid, laat toe hygiënisch te werken en staat mee borg voor het kwaliteitsbehoud van de verse producten in het handelskanaal. Door de verpakking worden de producten optimaal gepresenteerd en de verbruikers passend geïnformeerd. De aard van de producten, de vraag van de klanten en de eisen van de wetgeving zijn doorslaggevend bij het verpakkingsbeheer. De keuze van het type verpakking en het verpakkingsmateriaal houdt rekening met de aard van het product (delicate producten zoals aardbeien kunnen minder gemakkelijk gestapeld worden dan appelen en peren) en het logistiek proces (voldoende stevigheid is gewenst voor machinaal verpakken en verhandelen, voor duurzaam transport en voor onderhoud van de verpakkingen). Voor de voedselveiligheid zijn bepaalde types verpakkingen niet aangewezen.
Herbruikbare verpakkingen kunnen slechts ingezet worden mits aangepaste maatregelen zoals reinigen en wassen. Afnemers eisen dat zowel veilingen als producenten voldoen aan wettelijke en bovenwettelijke bepalingen en vragen daartoe certificatie voor één of meerdere kwaliteitssystemen – bijvoorbeeld Vegaplan of GLOBALG.A.P. voor producenten; ISO, BRC of QS voor veilingen. In deze kwaliteitssystemen zijn bepalingen opgenomen voor verpakkingen. De VBT-leden streven naar een relatief betere inzet van afval- en milieuvriendelijke verpakkingen en blijven daartoe de ontwikkelingen in de verpakkingswereld op de voet volgen.
Waar relevant worden nieuwe verpakkingen uitgetest en geëvalueerd. De innovaties leggen de nadruk op meer milieuvriendelijke verpakkingsmaterialen (bijvoorbeeld zuivere PETi in plaats van coatings), lichtere verpakkingen (bijvoorbeeld dunnere folie voor slazakken) en besparende verpakkingstypes (bijvoorbeeld minimale binnen-verpakking van herbruikbare fruitkisten). Het VBT coördineert voor de leden de aansluiting bij Fost Plusii en bij VAL-I-PACiii en stelt samen met hen een sectoraal afvalpreventieplan op. In dit preventieplan voorziet de sector maatregelen voor de onderscheiden soorten verpakkingen.
Standaard gebruikt de sector als transportverpakkingen – tertiaire verpakkingen in vakjargon – palletten en palloxen, hoofdzakelijk als herbruikbare objecten. Typisch worden meermalige palletten in een open poolsysteem ingezet, bijvoorbeeld EURO- of CHEP-palletten. De palloxen, gebruikt voor het verhandelen van bepaalde producten tussen producent en veiling (bijvoorbeeld appelen, peren, paprika's, knolselder), worden soms ook als tertiaire verpakking ingezet voor de bulkverkoop. Voor de handelsverpakkingen – secundaire verpakkingen – gebruikt de sector standaard herbruikbare verpakkingen. De typische meermalige kunststofkisten nemen hier een belangrijk aandeel in, bijvoorbeeld EPS- of IFCO-starre kisten en klapbakken. In 2013 realiseerden de VBT-veilingen afgerond 81 miljoen bewegingen van herbruikbare kunststofkisten.
Van het totaal van 65.230 ton bedrijfsmatige verpakkingen, over alle VBT-leden, is 95% herbruikbaar en slechts 3.188 ton of 5% éénmalige verpakkingen. Voor de consumentenverpakkingen – primaire verpakkingen – zijn eenmalige verpakkingen noodzakelijk onder invloed van de marktorganisatie en commerciële factoren. Het is vooral hier dat klantspecifieke verpakkingen, op vraag van afnemers en vooral retailers, steeds belangrijker worden in vergelijking met uniforme, gestandaardiseerde verpakkingen. De specifieke klanteneisen betreffen materiaal, vorm, kleur en algemene presentatie.
52,5 miljoen eenheden
Het aantal door de VBT-leden in België op de markt gebrachte consumentenverpakkingen bedroeg in 2013 ruim 52,5 miljoen eenheden, goed voor 773 ton verpakkingsmateriaal. Nagenoeg twee derde van dit totaal gewicht, namelijk 478 ton ofwel ruim 35 miljoen stuks bestond uit punnetverpakkingen (specifieke plastieken bakjes of shakers). Punnets worden gebruikt voor een grote
variatie aan verse groenten en fruit, waaronder aardbeien, appelen, champignons, komkommers, peren en tomaten.
Op vandaag worden de punnets na gebruik door de consumenten als afval verzameld bij het restafval of bij de gemengde plastiekafval op deze locaties waar gewerkt wordt met een specifieke inzameling (via roze zakken). Sortering en ophaling via de blauwe PMD-zak is momenteel niet mogelijk. Het VBT ijvert reeds geruime tijd om punnets – specifieke huishoudelijke mono-materiaal PET plastiek verpakkingen voor verse groenten en fruit – op te nemen als bijkomende fractie in het systeem van selectieve sortering, ophaling en recyclage van PMD-afval. Een rechtmatige vraag
aangezien dit voor flessen en flacons bestaand uit hetzelfde PET-materiaal wel mogelijk is.
Knelpunten
Het VBT is zich bewust van een aantal knelpunten in de selectieve ophaling en recyclage van punnets: de samenstelling van de verpakkingen, de aanwezigheid van ingevoerde groenten en fruit op de Belgische markt, de communicatie naar alle betrokkenen en specifiek de consumenten. Anderzijds ziet het VBT ook heel wat opportuniteiten. Het aandeel punnets blijft mogelijks beperkt in het totaal tonnage PMD-afval. De punnets van verse groenten en fruit zijn nagenoeg steeds zuiver en niet besmeurd. Verse groenten en fruit genieten een positief consumentenimago, in het perspectief zowel van gezonde voeding en een gezonde levensstijl, als van duurzaamheid. De uitbreiding van de recyclage van de verpakkingen kan dit imago enkel versterken. De selectieve ophaling en recyclage zal bijdragen tot een beter afvalbeheer en tot het beperken van het grondstoffenverbruik.
Het VBT en haar leden hopen dat de minister voldoende overtuigd is om de uitbreiding van de PMDfractie met groente- en fruitpunnets op korte termijn concreet te voorzien. Een verhoging van de impact van deze maatregel kan daarenboven bewerkstelligd worden wanneer alle in België op de markt gebrachte groente- en fruitpunnets, ook van importproducten zoals druiven en kiwi's, uit zuiver
PET-materiaal zouden bestaan. In overleg met de betrokken sectororganisaties van importeurs en retailers kunnen hiertoe de nodige stappen ondernomen worden. De groente- en fruitveilingen van het VBT zijn alvast bereid om hier verder hun medewerking te verlenen aan het welslagen.
www.vbt.eu
www.responsibly-fresh.com