Quick scan WUR Turkije:
Breed scala aan afzetkansen voor agrosector in Turkije
De afgelopen tien jaar is de Turkse economie snel gegroeid. Het Bruto Nationaal Product (BNP) is in die tijd verviervoudigd tot US $ 800 miljard. Het inkomen per hoofd van de bevolking is het afgelopen decennium verdrievoudigd en bedroeg in 2012 bijna US$ 11.000 per jaar. Hoger dan in Bulgarije en Roemenië, maar lager dan in bijvoorbeeld Hongarije, Kroatië en Polen. De landbouw draagt voor 9,1% bij aan het BNP. Met jaar in jaar uit gestage economische groei, kan Turkije de Europese pendant van de Aziatische tijgers worden genoemd.
Andere kerngegevens bevestigen het positieve beeld. Het investeringsniveau als aandeel van het BNP is hoog. Hiernaast daalt de werkloosheid, die met 9% nog wel aanzienlijk is. De inflatie is dalende. Turkije staat op plaats 71 in de Doing business 2013-lijst ranking van de Wereldbank; daarmee is het een gemiddeld land.
In agro en food wordt verhoudingsgewijs weinig door buitenlandse bedrijven geïnvesteerd. Wel zijn buitenlandse investeringen in de voedingsmiddelenindustrie in 2012 sterk toegenomen (in de periode januari-augustus 2012: US $ 2 miljard). Grootste Nederlandse investeerders zijn Unilever (plantaardige olie, ijs) en Frito-Lay (snacks). Relatie met Nederland Nederland is voor Turkije een belangrijke
handelspartner op agrarisch gebied. Turkije voerde bijna 3% van zijn agrarische export van 2012 uit naar Nederland (tegen 7,8% en 3,3% naar respectievelijk Duitsland en Frankrijk). Belangrijkste producten zijn vers fruit, verwerkte groente en fruit, diverse voedselproducten en tabak. Voor zowel de export als de import is er sprake van een verdubbeling van de Turkse export naar Nederland en zelfs een verdriedubbeling van de import uit Nederland over de hele periode 2002-2012.
Tuin- en akkerbouw
Gemiddeld genomen besteedt een Turks gezin zo'n 20% van het inkomen aan voedingsmiddelen. Dat is ongeveer het dubbele van het aandeel in de rijkere landen.
De relatief jonge bevolking, economische ontwikkeling en verstedelijking drijven een
levensstijl waarin meer voorbewerkte en verpakte gemaksvoedsel wordt geconsumeerd, meer oog komt voor gezondheids- en/ of biologische producten en meer buitenshuis wordt gegeten. Daarmee worden supermarktketens, restaurants en horeca ook belangrijker als afzetkanaal.
De agro- en voedingsmiddelenindustrie wordt met name beleverd door lokale productie. Turkije heeft een goed ontwikkelde verwerkende industrie en een rijk agrarisch productenpallet. In voedingstuinbouw is het een belangrijke producent van onder andere abrikozen, vijgen, kersen, meloenen, aardbeien, appels, komkommer, prei, bonen, paprika en diverse noten. Van het totale (geregistreerde) tuinbouwareaal (750.000 hectare) is zo'n 50.000 hectare beschermde teelt, voornamelijk plastic tunnels. De productie is overwegend bestemd voor de
binnenlandse (vers)markt, maar een deel wordt ook geëxporteerd naar omliggende
markten (Rusland, Midden-Oosten). Geschat wordt dat ongeveer de helft van de oogst wordt bewerkt en vermarkt naar het hogere segment in de binnenlandse markt en de export. Turkije is ook een grote citrusproducent (limoenen, mandarijnen, sinaasappelen), met een productie van ongeveer een derde van die van de totale EU.
Marktkansen
In de voedingstuinbouw heeft het commerciële deel van de sector grote belangstelling voor hoogproductieve zaden, voor kassen / beschermde teelttechnieken en klimaatregulatie. Vanuit Nederland zijn diverse bedrijven al enkele jaren actief op dit terrein, met behoorlijk succes (zie www.SeraCulture.com). Ook op het gebied van kwaliteitsverbetering, bewaring, sortering en vermarkting hebben Nederlandse bedrijven waardevolle kennis.
Mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven liggen ook bij het versterken van de landbouwstructuur in Turkije. Nederlandse ingenieurs hebben veel ervaring bij uitvoering van ruilverkaveling, het verbeteren van bodemstructuur en het toepassen van irrigatie- en afwateringskanalen. Op het gebied van onderwijs, voorlichting en training aan de agrarische sector steunt Nederlandse expertise op een lange historie, die internationaal al breed wordt ingezet.
Dit artikel komt uit de Berichten Buitenland en is een samenvatting en bewerking van het rapport Quick scan Turkije. Kansen voor het Nederlandse agro-bedrijfsleven, Siemen van Berkum – LEI Wageningen UR, notitie in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (DG Agro, Directie ELV).