Na het teleurstellende appelseizoen van 2022/23 is het huidige seizoen voor de Slowaakse fruitsector vrij goed van start gegaan, zegt Peter Turlík, de adjunct-directeur van de lokale coöperatie Bonum. "De telersprijzen zijn al aanzienlijk beter sinds het begin van het seizoen in augustus, en hetzelfde geldt voor de kwaliteit van het fruit wat betreft stevigheid, kleur en kaliber. Helaas was de voorjaarsvorst dit jaar ook een groot probleem: sommige bedrijven moesten zelfs volumeverliezen tot 50% accepteren. Iedereen die in de appelsector werkt, weet dat de prijzen nog steeds te laag zijn, vooral voor telers, wat vooral te wijten is aan het prijsbeleid in Polen en Hongarije."
Aardbeien uit beschermde teelt
Hoewel appelen verreweg het belangrijkste product zijn van de coöperatie in het westen van Slowakije, telen de leden van Bonum ook ander fruit zoals peren en zachtfruit. Turlík: "Onze belangrijkste perenrassen zijn Lucas, Celina of Q-tee en Williams, hoewel we relatief weinig peren telen. Dit jaar was de perenteelt echter zeer lucratief en konden we veel distilleerderijen tegen aantrekkelijke prijzen grondstoffen leveren voor de productie van schnaps. Ik zie ook verdere uitbreidingsmogelijkheden voor de Slowaakse perenteelt. De bessenteelt is ook interessant voor ons, maar het tekort aan arbeidskrachten wordt een steeds groter probleem. Bovendien richten veel telers, vooral van aardbeien en blauwe bessen, zich op de teelt in folietunnels met als doel de markt eerder te bereiken en de gewassen te beschermen tegen regen en dergelijke. Verder zien we dat veel aardbeientelers zich gaan concentreren op zelfpluk."
Peter Turlík
Slowaakse fruitsector in veranderende tijden
In de afgelopen tien jaar is de Slowaakse binnenlandse markt steeds meer op de voorgrond getreden, vervolgt Turlík. "We zijn blij dat we onze kersen niet langer uitsluitend naar bijvoorbeeld Italië, België of Duitsland hoeven te exporteren, maar dat we ook in Slowakije of Tsjechië goede prijzen voor de producten kunnen krijgen. Bij de appelen worden inheemse clubrassen zoals Kiku (Fuji), Evelina, Fuji en, sinds 2020, Smeralda steeds populairder. Ondanks de toenemende concurrentie binnen de categorie clubappelen blijven we het areaal van Evelina uitbreiden, zodat we ook in de toekomst aan de groeiende vraag naar producten van eigen bodem kunnen blijven voldoen. Dankzij de goede balans tussen de kosten en de relatief hoge telersprijzen, creëren we ook een zekere mate van bestaanszekerheid voor onze telers door clubappelen te telen. Met standaardrassen zoals Golden of Gala wordt het daarentegen steeds moeilijker."
Hardfruit speelt in Slowakije nog steeds een essentiële rol.
Veel oudere boomgaarden worden nu achtereenvolgens aangepast aan de huidige normen. Turlík: "De vraag is echter welke rassen we moeten planten. We hebben immers geen glazen bol en weten niet naar welke rassen er in de toekomst vraag zal zijn. Uiteindelijk zal niet elke teler in staat zijn om clubappelen te telen. Sinds 2022 zijn er nieuwe, deels gefinancierde projecten om de Slowaakse boomgaarden up-to-date te brengen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de teelt, maar ook naar de opslag, verpakking en sortering. Aan de ene kant maken deze projecten het mogelijk om de lokale fruitsector te moderniseren, maar aan de andere kant stuiten ze ook op weerstand van de telers vanwege de bureaucratie die ermee gepaard gaat. Deze projecten moeten in juni 2025 met succes zijn afgerond. In de praktijk is het echter moeilijk om op zo'n korte termijn betrouwbare telers te vinden voor deze veeleisende projecten."
Clubappelen uit Slowaakse teelt: Kiku (Fuji), Esmeralda en Evelina.
Volgens Turlík staat de Slowaakse fruitsector voor verschillende grote uitdagingen. "Onze telers vechten niet alleen tegen de goedkope import uit de buurlanden, maar vooral ook tegen het eerder genoemde tekort aan arbeidskrachten. Zolang onze mensen in de West-Europese teeltlanden hogere uurlonen blijven ontvangen, zal deze knoop niet worden doorgehakt. Als telersvereniging staan we ook de komende jaren voor de taak om onze dienstverlening te optimaliseren, de bureaucratie zo goed mogelijk te beheersen en doordachte investeringen te doen. Ons belangrijkste doel is om gepassioneerde telers te ondersteunen, zodat zij zich kunnen richten op de hoofdzaken, om precies te zijn op hun planten."
Voor meer informatie:
Peter Turlík
Ovocinárske družstvo Bonum
Tel: +421 2 4020 810 720
turlik@dobryjezko.sk
www.apples.sk